TAILIEUCHUNG - Phố Hiến trong hệ thống cảng thị Sông Đàng Ngoài thế kỷ XVII-XVIII: Tư liệu và nhận thức mới
Bài viết này trình bày tổng quan các tài liệu nghiên cứu về Phố Hiến, điểm lại các nhận định khoa học về Phố Hiến từ trước đến nay; rồi sau đó, đi vào phần thảo luận của mình, song song với việc cung cấp các tư liệu mới, đặc biệt là khai thác tập British Factory in Tonkin (1672-1683). | Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (120) . 2015 41 PHỐ HIẾN TRONG HỆ THỐNG CẢNG THỊ SÔNG ĐÀNG NGOÀI THẾ KỶ XVII-XVIII: TƯ LIỆU VÀ NHẬN THỨC MỚI Đỗ Thị Thùy Lan* Đặt vấn đề Phố Hiến là một đô thị cổ Việt Nam, một giang cảng nằm về tả ngạn Sông Hồng, nổi tiếng với truyền tụng dân gian “Thứ nhất Kinh Kỳ, thứ nhì Phố Hiến”. Cho đến nay, trong giới học thuật cũng như nhận thức phổ biến của công chúng đã và đang tồn tại quan niệm về một “đô thị thương cảng” Phố Hiến phồn hoa, đô hội,(1) một trung tâm trung chuyển thương mại quốc tế (international entrepot) của ngoại thương Đàng Ngoài “vào đầu thế kỷ XVII”.(2) Thoát ra khỏi những tình cảm và tự hào địa phương, cũng như những tri thức hàn lâm hải ngoại nhưng thiếu vắng thực tiễn, nghiên cứu này của chúng tôi nhằm đưa tới những nhận thức đúng đắn về Phố Hiến trên cơ sở tổng hợp các sử liệu có được đến hiện tại. Chúng tôi cho rằng cần phải thảo luận lại các vấn đề của Phố Hiến từ lịch sử hình thành, các giai đoạn phát triển, đến quy mô, diện mạo, cũng như chức năng, vai trò thực sự của nó trong bối cảnh ngoại thương Bắc Đại Việt giai đoạn Sơ kỳ Cận đại (Early Modern Period) thế kỷ XVI-XVIII. Những thảo luận này xoay quanh các câu hỏi sau: 1) Phố Hiến, với tư cách một “đô thị ngoại thương”, được hình thành từ thời điểm nào, dưới những tác động gì, và đâu là giai đoạn “vàng son” nhất của nó?; 2) Liệu có hay không, nhiều hay ít, hoặc nên giải thích như thế nào về những mâu thuẫn giữa tư liệu phương Tây với các nguồn tư liệu Việt Nam trong nhận dạng và mô tả quy mô, diện mạo của Phố Hiến thế kỷ XVII-XVIII; Phải chăng nó đã thực sự trở thành một đô thị thịnh vượng như ca tụng hoa mỹ với danh xưng “Tiểu Tràng An” (小長安), và lại ngay từ nửa đầu thế kỷ XVII?;
đang nạp các trang xem trước
