TAILIEUCHUNG - Hiện tượng chồng lấn về thời gian
Trong một số cách nói, biểu đạt thời gian dường như mâu thuẫn với ngữ cảnh của nó. Việc đi tìm nguyên nhân của những mâu thuẫn đó cho thấy chúng xuất phát từ những động thái “khác thường” trên bình diện thông báo, và ý muốn giản lược câu nói ở người phát ngôn chính là một trong những động thái như vậy. Một lần nữa, hiện tượng này khẳng định sự cần thiết vận dụng bình diện thông báo vào việc phân tích các biểu đạt ngữ pháp. | Hiện tượng chồng lấn về thời gian Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP Huỳnh Thanh Triều HIỆN TƯỢNG CHỒNG LẤN VỀ THỜI GIAN Huỳnh Thanh Triều * Trong một số câu phức, mệnh đề chính là hành động thông báo đối với mệnh đề phụ. Trong câu Cô ấy đã trả lời tôi rằng cô ấy sắp thi tốt nghiệp, mệnh đề chính Cô ấy đã trả lời tôi là một hành động thông báo, có chức năng dẫn dắt người nghe đến nội dung của mệnh đề phụ cô ấy sắp thi tốt nghiệp. Về mặt cú pháp, mỗi mệnh đề trên là một phạm vi riêng biệt, có biểu đạt thời gian riêng biệt, và hai biểu đạt này không bắt buộc phải giống nhau: mệnh đề Cô ấy đã trả lời tôi ở thì quá khứ, mệnh đề cô ấy sắp thi tốt nghiệp ở thì tương lai. Còn trong một câu như Cô ấy sẽ cho chúng ta biết cô ấy đã thi như thế nào, mệnh đề chính ở thì tương lai, mệnh đề phụ ở thì quá khứ. Sẽ không có gì phải bàn nếu hai biểu đạt thời gian nói trên luôn luôn tồn tại một cách độc lập, và mọi việc dừng lại ở đó. Vấn đề là ở chỗ trong một số tình huống, mệnh đề chính được giản lược tối đa, chỉ để lại biểu đạt thời gian của nó, và biểu đạt này được ghép với vị từ của mệnh đề phụ, tạo nên hiện tượng chồng lấn về thời gian. Mệnh đề phụ, lúc đó, biến thành câu đơn, nhưng thực hiện cả hai nhiệm vụ của câu phức: thể hiện hành động thông báo và truyền tải nội dung thông báo. Mới nhìn qua, hiện tượng này có vẻ mâu thuẫn với qui luật thông thường của ngôn ngữ, nhưng thực ra nó là kết quả của một diễn biến tâm lý tự nhiên và xuất hiện khá thường xuyên trong những câu nói hàng ngày. Hãy hình dung một thầy giáo dạy Lịch sử đang hỏi bài một học sinh. Học sinh này không nhớ chính xác ngày chiến thắng Điện Biên Phủ, và lưỡng lự giữa 7-5 và 5-7. Thầy giáo cho học sinh một phút để suy nghĩ. Sau một phút, thầy hỏi: Sao, chiến thắng Điện Biên Phủ sẽ là ngày nào đây? Xét về mặt thời gian, nếu nhìn từ thời điểm của chúng ta, chiến thắng Điện Biên Phủ không thuộc về tương lai. Có nghĩa là không có lý do gì để chúng ta dùng sẽ cho việc định
đang nạp các trang xem trước
