TAILIEUCHUNG - Văn học với văn hóa kể khan Tây Nguyên

Tây Nguyên có một gia tài sử thi đồ sộ. Điều đó bắt nguồn từ một loại hình sinh hoạt văn hóa độc đáo: văn hóa kể sử thi. Thông qua các tác phẩm văn học, người đọc có thể hiểu được đời sống sử thi ở Tây Nguyên với những đặc điểm độc đáo của nó. Người Tây Nguyên đam mê sử thi vì nó giúp họ đi vào một thế giới khác để được tái sáng tạo mình trong một vũ trụ thần tiên. | Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TP HCM Số 23 năm 2010 VĂN HỌC VỚI VĂN HÓA KỂ KHAN TÂY NGUYÊN ĐẶNG VĂN VŨ TÓM TẮT Tây Nguyên có một gia tài sử thi đồ sộ. Điều đó bắt nguồn từ một loại hình sinh hoạt văn hóa độc đáo văn hóa kể sử thi. Thông qua các tác phẩm văn học người đọc có thể hiểu được đời sống sử thi ở Tây Nguyên với những đặc điểm độc đáo của nó. Người Tây Nguyên đam mê sử thi vì nó giúp họ đi vào một thế giới khác để được tái sáng tạo mình trong một vũ trụ thần tiên. ABTRACT Literature with culture of telling epics in the Western Highlands There is a huge epic inheritance in West Highland. That comes from the type of the unique culture culture of telling epic. Through literary works readers can understand the epic in the Western Highlands with its unique characteristics. Highlanders indulge the epic because it takes them to another world to reflect themselves in a fairy universe. 1. Mở đầu Con người luôn có nhu cầu vượt thoát thế giới hiện thực chật hẹp và quá ư nhiêu khê nhàm chán bằng nhiều cách khác nhau. Những dân tộc văn minh có thể đi vào thế giới của tiểu thuyết phim ảnh của những chuyến du lịch miền xa người Tây Nguyên thì đi vào thế giới của những thiên sử thi. Khan là từ để gọi sử thi của người Êđê người Jrai gọi là Hơri người Bana gọi là Hơmon người M nông gọi là Ot Nrông. Xin được mượn từ khan của người Êđê để nói về văn hóa kể sử thi ở Tây Nguyên . Chính nhu cầu sống trong thế giới huyền thoại quá lớn các dân tộc Tây Nguyên có một gia tài sử thi đồ sộ mà theo nhiều nhà nghiên cứu thì hiếm có dân tộc nào trên thế giới có thể sánh bằng. Khoảng 800 thiên sử thi đ ã được sưu tầm v à 70 tác ph ẩm đ ã được in thành sách. Công việc khai quặng sử thi vẫn đang được tiếp tục một cách khẩn trương ở Tây Nguyên và chắc ThS NCS Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn ĐhQG TP HCM chắn kho tàng văn học của dân tộc sẽ có thêm nhiều tác phẩm độc đáo nữa. Tại sao ở Tây Nguyên lại có nhiều sử thi đến như vậy Nhà dân tộc học người Pháp Jacques Dournes lý giải như sau Người

• Ngôn ngữ học
• Văn hóa kể khan
• Văn hóa kể khan Tây Nguyên
• Văn hóa kể sử thi
• Sử thi Tây Nguyên
• Kể khan truyền thống
• Đặc thù của văn hóa kể khan
• Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc
• Dân tộc Chu ru
• Văn hóa Chu ru
• Kể truyện cổ
• Sinh hoạt Ơ khan
• Nghệ nhân Ơ khan