TAILIEUCHUNG - Ẩn dụ ý niệm “thời gian là con người” trong thơ Lưu Quang Vũ

Bài viết đi sâu tìm hiểu cách thời gian được ý niệm hóa như con người như thế nào trong thơ Lưu Quang Vũ, từ đó hiểu rõ hơn về con người nhà thơ, cũng như quá trình tư duy của tác giả. | Ẩn dụ ý niệm “thời gian là con người” trong thơ Lưu Quang Vũ TẠP CHÍ KHOA HỌC Khoa học Xã hội, Số 15 (5/2019) tr 42 - 47 ẨN DỤ Ý NIỆM “THỜI GIAN LÀ CON NGƯỜI” TRONG THƠ LƯU QUANG VŨ Trần Thị Lan Anh Trường Đại học Tây Bắc Tóm tắt: Ẩn dụ ý niệm THỜI GIAN LÀ CON NGƯỜI là một trong những ẩn dụ phổ quát đã được các nhà ngôn ngữ học tri nhận đề cập đến trong các nghiên cứu của mình. Trong bài viết này, chúng tôi đi sâu tìm hiểu cách thời gian được ý niệm hóa như con người như thế nào trong thơ Lưu Quang Vũ, từ đó hiểu rõ hơn về con người nhà thơ, cũng như quá trình tư duy của tác giả. Từ khóa: Ẩn dụ ý niệm, ý niệm, ý niệm hóa, thời gian, con người. 1. Dẫn nhập Ẩn dụ được hình thành từ hệ thống ý niệm, con người thường thông qua lối tư duy ẩn dụ để hiểu và giải thích những kinh nghiệm thường ngày và các sự vật, hiện tượng của thế giới khách quan. Theo lý thuyết của ngôn ngữ học tri nhận thì khái niệm “Ẩn dụ ý niệm” được hiểu là “một sự chuyển di (tranfer) hay một sự ánh xạ (mapping) cấu trúc và các quan hệ nội tại của một lĩnh vực hay mô hình tri nhận nguồn sang một lĩnh vực hay mô hình tri nhận đích” [6]. Cả hai miền nguồn và đích đều là những ý niệm. Những ý niệm thuộc miền đích thường trừu tượng hơn và được cụ thể hóa (hay được hiểu) thông qua những ý niệm ít trừu tượng hơn thuộc miền nguồn. Thời gian là một khái niệm trừu tượng, vô hình, khó định lượng, nhưng lại luôn luôn tồn tại trong đời sống con người. Khái niệm thời gian thường được diễn đạt bằng hình thức ẩn dụ, tức là mượn các khái niệm của những phạm trù khác để phóng chiếu đến phạm trù chỉ thời gian, nhằm đạt được sự hiểu biết về thời gian. Các nhà nghiên cứu ngôn ngữ học tri nhận cũng cho rằng: thời gian là một khái niệm trừu tượng không thể tồn tại độc lập ngoài sự vận động của sự vật khách quan, đặc trưng của thời gian về bản chất là ẩn dụ và nếu không có sự hỗ trợ của ẩn dụ thì rất khó để diễn đạt khái niệm về thời gian. Lưu Quang Vũ được biết tới như

• Ngôn ngữ học
• Ẩn dụ ý niệm
• Ý niệm hóa
• Thơ Lưu Quang Vũ
• Hệ thống ý niệm
• Ẩn dụ ý niệm thời gian là con người
• Ngôn ngữ học tri nhận ghi chép
• Khái niệm ẩn dụ tri nhận
• Khái niệm ẩn dụ từ vựng
• Khái niệm ẩn dụ tu từ
• Phương pháp ẩn dụ
• Ẩn dụ định hướng
• Ẩn dụ cấu trúc
• Ẩn dụ bản thể
• Ngôn ngữ học
• Ẩn dụ ý niệm trong ca dao
• Ẩn dụ ý niệm trong thành ngữ
• Tục ngữ Tiếng Việt
• Ca dao Tiếng Việt
• Thành ngữ Việt Nam
• Văn hóa Việt Nam
• Ẩn dụ tri nhận
• Ngôn ngữ học tri nhận
• Ẩn dụ ý niệm thi ca
• Kinh nghiệm văn hóa
• Thơ Nguyễn Bính
• Ẩn dụ thi ca
• Thơ Xuân Quỳnh
• Ý niệm con người
• Mô hình chiếu xạ
• Ẩn dụ ý niệm vị giác
• Sự tương đồng
• Ánh xạ cảm xúc
• Cơ quan vị giác
• Cơ chế ánh xạ của ẩn dụ
• Giảng dạy ngoại ngữ
• Tổng quan về ẩn dụ ý niệm
• Công tác giảng dạy và học tập ngoại ngữ
• Ẩn dụ trong chương trình ngoại ngữ
• Ẩn dụ ý niệm cấu trúc
• Bài thơ tiếng Anh
• Ẩn dụ ý niệm mùa xuân
• Ẩn dụ ý niệm lửa
• Thơ ca Mỹ
• Thơ ca Việt Nam
• Thơ Việt Nam thế kỷ 20
• Ngôn từ biểu đạt các ý niệm
• Ẩn dụ ý niệm về quyền lực
• Sự kính trọng
• Thành ngữ tiếng Anh
• Thành ngữ tiếng Việt
• Hoạt động ý niệm hóa
• Ẩn dụ ý niệm về cuộc đời
• Ý niệm về cuộc đời
• Thơ tiếng Anh
• Thơ tiếng Việt
• Ngôn ngữ học tri nhận
• Ý niệm mùa xuân trong thơ tình
• Thơ tình Xuân Diệu
• Ẩn dụ thời gian thực vật trong tiếng Hán
• Ẩn dụ thời gian thực vậttrong tiếng Việt
• Ẩn dụ thời gian
• Cơn giận trong diễn đạt Tiếng Anh
• Biểu thức ẩn dụ ý niệm
• Đặc điểm ngữ nghĩa
• Đặc điểm tri nhận
• Ẩn dụ ý niệm giáo dục
• Ngữ nghĩa học tri nhận
• Ẩn dụ ý niệm bão
• Ngôn ngữ tiếng Nhật
• Ngôn ngữ văn hóa dân tộc
• Việt Nam và Nhật Bản
• Tính đa dạng văn hóa
• Văn hóa của ẩn dụ
• Ý niệm về phụ nữ
• Phụ nữ trong Tiếng Việt
• Tính đa dạng
• Ứng dụng lý thuyết ẩn dụ ý niệm
• Giảng dạy thành ngữ tiếng Anh
• Lý thuyết ẩn dụ ý niệm
• Cách dạy thành ngữ tiếng nước ngoài
• Tìm hiểu đoạn trích Đất nước
• Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm
• Lí thuyết ẩn dụ ý niệm
• Dụng cụ nhà bếp
• Văn hóa dân tộc
• Phân loại ẩn dụ ý niệm
• Biểu thức ngôn ngữ
• Mô hình ẩn dụ ý niệm
• Mô hình văn hóa
• Lịch sử nghiên cứu ngôn ngữ
• Ẩn dụ ý niệm màu sắc
• Luận án Tiến sĩ
• Luận án Tiến sĩ Ngôn ngữ học
• Ẩn dụ ý niệm màu sắc trong Tiếng Việt
• Mô hình tri nhận