TAILIEUCHUNG - Về hoán dụ ý niệm “sợ hãi” trong Truyện Kiều (Nguyễn Du)

Tìm hiểu các hoán dụ về ý niệm “sợ hãi” trong Truyện Kiều (Nguyễn Du), chúng tôi xác lập được 2 hoán dụ cơ bản: Phản xạ biểu lộ tình cảm thay cho sợ hãi và Phản xạ sinh lí của cơ thể thay cho sợ hãi. Mặc dù có những dấu hiệu của sự tiếp biến, giao lưu văn hóa với Trung Quốc ở kiểu tư duy đậm chất Á Đông, nhưng sự tri nhận của Nguyễn Du về ý niệm “sợ hãi” trong Truyện Kiều vẫn thể hiện được nét riêng, nét sáng tạo của ông trong việc vận dụng vốn ngôn ngữ của dân tộc để ý niệm hóa những điều mang tính phổ quát và đã được nhân loại tri nhận. | Nguyễn Thu Quỳnh Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 125(11): 3 - 6 VỀ HOÁN DỤ Ý NIỆM “SỢ HÃI” TRONG TRUYỆN KIỀU (NGUYỄN DU) Nguyễn Thu Quỳnh* Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Tìm hiểu các hoán dụ về ý niệm “sợ hãi” trong Truyện Kiều (Nguyễn Du), chúng tôi xác lập được 2 hoán dụ cơ bản: Phản xạ biểu lộ tình cảm thay cho sợ hãi và Phản xạ sinh lí của cơ thể thay cho sợ hãi. Mặc dù có những dấu hiệu của sự tiếp biến, giao lưu văn hóa với Trung Quốc ở kiểu tư duy đậm chất Á Đông, nhưng sự tri nhận của Nguyễn Du về ý niệm “sợ hãi” trong Truyện Kiều vẫn thể hiện được nét riêng, nét sáng tạo của ông trong việc vận dụng vốn ngôn ngữ của dân tộc để ý niệm hóa những điều mang tính phổ quát và đã được nhân loại tri nhận. Từ khóa: hoán dụ, ý niệm, sợ hãi, Truyện Kiều, Nguyễn Du DẪN LUẬN* Với vai trò là “cơ sở của tư duy”, là “chìa khóa để mở ra sự hiểu biết”, hoán dụ ý niệm (conceptual metonymy) được xem là một trong những công cụ quan trọng để con người khám phá chính bản thân, đặc biệt trong lĩnh vực tình cảm - một lĩnh vực vốn được xem là trừu tượng, khó nắm bắt, khó kiểm soát của con người. Tìm hiểu hoán dụ ý niệm “sợ hãi” (fear), chúng tôi mong muốn góp phần làm sáng tỏ thêm quá trình tri nhận của con người ở phương diện trạng thái tâm lí tình cảm, cụ thể là trạng thái sợ hãi - một trạng thái tâm lí tình cảm có tính tiêu cực, xuất hiện từ việc nhận thức được về các mối đe dọa. Truyện Kiều là quyển bách khoa của tâm trạng. Vì vậy, Phan Ngọc đã gọi tác phẩm này là “một cuốn tiểu thuyết tâm lí” và coi Nguyễn Du là “tác giả của vạn tâm hồn”. Với mong muốn thông qua ngôn ngữ Truyện Kiều để khám phá thế giới tâm lí tình cảm của con người nói chung và các nhân vật trong tác phẩm này nói riêng, ở bài viết này, chúng tôi sẽ tìm hiểu các hoán dụ về ý niệm “sợ hãi” theo quan điểm của ngôn ngữ học tri nhận. Chúng tôi cũng hi vọng thông qua bài viết này để tìm hiểu những biểu tượng tinh thần của ý niệm “sợ hãi” trong Truyện Kiều, từ đó thấy được những phổ quát của nhân .

• Ngôn ngữ học
• Hoán dụ ý niệm
• Hoán dụ ý niệm “sợ hãi”
• Truyện Kiều Nguyễn Du
• Giao lưu văn hóa
• Ngôn ngữ dân tộc
• Ẩn dụ ý niệm
• Hoán dụ ý niệm bộ phận cơ thể người
• Đối chiếu tiếng Anh và tiếng Việt
• Biểu cảm trong thành ngữ
• Ngôn ngữ học tri nhận
• Biểu trưng hoán dụ ý niệm
• Cơ chế tạo nghĩa
• Kết cấu vị từ mặt
• Miền ý niệm “mặt”
• Bộ phận cơ thể người biểu trưng kỹ năng
• Thành ngữ tiếng Anh
• Thành ngữ tiếng Việt
• Hoán dụ phổ quát
• Ngữ nghĩa học tri nhận
• Thành ngữ biểu thị cảm xúc vui
• Hiệu ứng sinh lý của cảm xúc
• Tạp chí khoa học
• Hoán dụ
• Ẩn dụ
• Cải dung
• Tri nhận
• Ý niệm
• Hoán dụ từ góc nhìn tri nhận
• Tư duy con người
• Tính nghiệm thân
• Ý niệm chỉ cảm xúc
• Ý niệm hoá cảm xúc
• Ý niệm hóa
• Tri thức qui ước
• Thành ngữ Việt Nam
• Phạm trù màu sắc
• Miền ý niệm
• Ánh xạ ẩn dụ
• Hoán dụ của phạm trù màu sắc
• Phạm trù con người trong tiếng Việt
• Câu đố dân gian
• Chuyển đổi ý niệm
• Hoán dụ tu từ
• Lí thuyết nghiệm thân
• Ý niệm vật dụng tiếng Việt
• Ngôn ngữ tiếng Việt
• Cấu trúc hoán dụ
• Tóm tắt luận án tiến sĩ
• Tóm tắt luận án ngôn ngữ học
• Từ ngữ chỉ bộ phận cơ thể người
• Ca dao tục ngữ tiếng Hán
• Ca dao tục ngữ tiếng Việt
• Luận án tiến sĩ ngôn ngữ học
• Mô hình tri nhận
• Ngôn ngữ học