TAILIEUCHUNG - Sự chuyển nghĩa của từ tình thái trong câu phát ngôn tiếng Việt

Bài viết với mục đích tìm ra con đường chung của quá trình chuyển nghĩa của từ tình thái trong tiếng Việt, đã chọn ra hai đại diện cho hai nhóm từ tình thái trong tiếng Việt: phải - đại diện cho nhóm vị từ tình thái; nhé - đại diện cho nhóm tiểu từ tình thái cuối câu. Việc phân tích hai từ tình thái này sẽ là những căn cứ để đi đến kết luận rằng những đơn vị vốn được xem hư hóa, đặc biệt các tiểu từ cuối, vẫn đang trên đường thực hiện chức năng ngữ nghĩa lẫn ngữ dụng của mình một khi được gắn kết với phát ngôn cụ thể. | 92 Sự CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ TÌNH THÁỈ TRONG CÂU PHÁT NGÔN TIÊNG VIỆT Nguyền Thị Hãn I. Khác với lừ có thực nghĩa những từ được gọi là từ tình thái tuy là bộ phận độc lập vđi câu trúc của câu phát ngôn nhưng nghĩa tình thái nghĩa ngữ dụng của chúng chỉ phát huy tác dụng khi được gắn kết vói phát ngôn. Nhưng một phát ngôn thế nào mới được xem là đúng và cái gì quy định hoặc góp phần làm nên điều kiện thực cùa phát ngôn Khi tiếp nhận một phát ngôn điều quan trọng đốì vđi chúng ta là phẳi hiểu được cả nội dung của phát ngón lẫn ngụ ý nếu có cua người chuyển giao. Các phát ngôn ta nghe khi giao tiếp nhìn chung xuất hiện dưđi hình thức câu nghi vâ n câu cầu khiến hoặc câu tường thuật. Hiểu một câu tường thuật ta phải hiểu được ý khẳng định hoặc ý xác nhận tính hiện thực về điều được nói hiểu một câu nghi vấn ta phải hiểu cái gì sẽ là câu trả lời cho câu hỏi mà nó hiểu thị và để hiểu một câu mệnh lệnh thì phải hiểu rằng cái gì sẽ biểu thị ý phục tùng yêu cầu đưa ra. Những điều kiện như vậy điêu kiện thật điều kiện về câu trả lời điều kiện về sự phục tùng được gọi chung là điều kiên cần để nghĩa của một phát ngôn được thậu hiểu. Do vậy nghĩa của câu cần được phân tích trong phạm vi của các điểu kiện cần thỏa đáng và các yếu tố câu thành câu cần được phân lích dưđi gổc độ của sự đóng góp của các thành tô tạo nên những điều kiộn trên Akmajian 222 . Đóng góp vào việc lạo nên những điều kiện cần để môl phát ngôn liếng Việt thực hiện dược chức năng của mình trong giao tiêp phải kể đến các từ tình thái hoạt động trong phạm vi khung vị ngữ của phát ngôn. Xem các ví dụ sau 1. a. Tôi phải về. b. Phải tháo kính trắng ra bò vào túi áo kẻo văng mất đấy. c. Phải hai tiếng nữa xe mình mđi về đến nơi. t rường Dại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Dặi học Quốc gia Hà NỌ1 . 93 2. a. Nghỉ một lát nhé. b. Cảm ơn nhé. c. Cô tưởng nói như thê tôi tin cô à Còn lâu nhé. Chỉ qua hai ví dụ vể vị từ phải và tiểu từ nhé bến trên ta cũng có thể hình dung ra những lơp nghĩa tình thái khác nhau mà hai từ .

• Ngôn ngữ học
• Ngôn ngữ Việt Nam
• Từ tình thái tiếng Việt
• Câu phát ngôn tiếng Việt
• Ngữ pháp chức năng
• Ngữ pháp tiếng Việt
• Ngữ dụng tiếng việt
• Chính sách ngôn ngữ ở Việt Nam
• Ngôn ngữ ở Việt Nam sau cách mạng
• Ngôn ngữ ở Việt Nam trước cách mạng
• Chính sách ngôn ngữ
• Bối cảnh ngôn ngữ
• Bản đồ ngôn ngữ
• Bảo tồn ngôn ngữ dân tộc
• Cảnh huống ngôn ngữ
• cảnh huống ngôn ngữ ở Việt Nam
• Bản đồ ngôn ngữ trên thế giới
• Bản đồ ngôn ngữ dân tộc học ở tỉnh Trà Vinh
• Luận văn Thạc sĩ
• Văn hóa Việt Nam
• Văn học Việt Nam
• Văn xuôi Việt Nam
• Biểu thức ngôn ngữ thề
• Ngôn ngữ giao tiếp
• Cú pháp của ngôn ngữ kí hiệu ở Việt Nam
• Cú pháp ngôn ngữ
• ngôn ngữ kí hiệu ở Việt Nam
• Kí hiệu ở Việt Nam
• Ngôn ngữ kí hiệu
• Ngôn ngữ dấu hiệu
• Văn hóa Việt Nam
• Người Na Mẻo
• Sử dụng ngôn ngữ
• Phát triển ngôn ngữ
• Bảo tồn ngôn ngữ
• Biểu thức ngôn ngữ rào đón
• Tác phẩm của Vi Hồng
• Ngôn ngữ rào đón
• Hành động ngôn ngữ
• Tạp chí Khoa học
• Luật ngôn ngữ
• Giao tiếp ngôn ngữ
• Ngôn ngữ Việt
• Hoạt động giao tiếp ngôn ngữ
• Tiếp xúc ngôn ngữ Việt Nam
• Tư liệu tiếng Xinh Mun
• Ngôn ngữ dân tộc thiểu số
• Cấu trúc ngôn ngữ
• Luận văn Thạc sĩ Ngôn ngữ học
• Nhân vật nông dân
• Ngôn ngữ thuộc lớp điều khiển
• Ngôn ngữ học
• Sử dụng ngôn ngữ nước ngoài
• Tiếp thu ngôn ngữ
• Luận án Tiến sĩ
• Luận án Ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam
• Ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam
• Đặc điểm từ ngữ chỉ sự vật
• Ca khúc tiếng Việt dành cho thiếu nhi
• Tóm tắt Luận án Ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam
• So sánh trong thành ngữ
• Cấu trúc so sánh
• Đặc trưng ngôn ngữ tiểu thuyết Việt Nam
• Đặc trưng ngôn ngữ
• Ngôn ngữ tiểu thuyết Việt Nam
• Tiểu thuyết Việt Nam
• Ngôn ngữ tiểu thuyết
• Luận văn Thạc sĩ Ngôn ngữ
• Đặc điểm ngôn ngữ trong dân ca Tày
• Tạp chí Ngôn ngữ & Đời sống
• Tạp chí Ngôn ngữ
• Hội Ngôn ngữ học Việt Nam
• Ngôn ngữ tiếng Việt
• Ngôn ngữ với văn chương