TAILIEUCHUNG - Trở lại vấn đề tôn giáo và tính hiện đại

Bài viết này, đề cập đến một số vấn đề cơ bản của mối quan hệ giữa tôn giáo và tính hiện đại, đặc biệt là vai trò của tính hiện đại đối với đời sống tôn giáo và xã hội. Bài viết còn hàm ý gợi ra cái nhìn có tính phương pháp luận đối với sự chuyển biến của các tôn giáo ở Việt Nam qua trường hợp Trung Quốc và Nhật Bản. | Trở lại vấn đề tôn giáo và tính hiện đại Nghiên cứu Tôn giáo. Số 9&10 - 2016 3 ĐỖ QUANG HƯNG* TRỞ LẠI VẤN ĐỀ TÔN GIÁO VÀ TÍNH HIỆN ĐẠI Tóm tắt: Ở Việt Nam, từ đầu thế kỷ XX, trong nhiều lĩnh vực văn hóa, xã hội, thuật ngữ “hiện đại hóa” (Modernisation) dần trở nên phổ biến với ý nghĩa canh tân đổi mới theo hướng Âu hóa. Thuật ngữ này chưa phản ánh hết mức độ sâu sắc và rộng lớn của thuật ngữ “tính hiện đại” (Modernité/Modernity), một trong những khái niệm có vị trí trung tâm trong suy nghĩ và hành động của nhân loại “thời hiện đại”, nhất là trong các xã hội Âu - Mỹ. Bài viết này, đề cập đến một số vấn đề cơ bản của mối quan hệ giữa tôn giáo và tính hiện đại, đặc biệt là vai trò của tính hiện đại đối với đời sống tôn giáo và xã hội. Bài viết còn hàm ý gợi ra cái nhìn có tính phương pháp luận đối với sự chuyển biến của các tôn giáo ở Việt Nam qua trường hợp Trung Quốc và Nhật Bản. Theo đó, bài viết có những nội dung chính: Phạm vi và giới hạn của tính hiện đại và tôn giáo; Tiếp cận xã hội học về mối quan hệ giữa tôn giáo và tính hiện đại; Thế tục hóa và mối quan hệ tôn giáo và tính hiện đại; Cách nhìn Âu - Mỹ nói riêng và thế giới nói chung về mối quan hệ giữa tôn giáo và tính hiện đại. Từ khóa: Tính hiện đại; hiện đại hóa; thoát khỏi tôn giáo; duy lý hóa; khoa học kỹ thuật; chủ nghĩa thế tục; nhà nước pháp quyền. 1. Phạm vi, giới hạn của tính hiện đại và tôn giáo Liệu hiện đại và tôn giáo có song hành cùng nhau hay không? Xã hội càng hiện đại thì tôn giáo càng bị tụt hậu? Hay ngược lại, xã hội càng hiện đại thì tôn giáo càng có cơ hội phát triển? Đây là những vấn đề không nhỏ trong xã hội học tôn giáo, khi ta đặt hiện tượng tôn giáo vào trung tâm của mọi cuộc phân tích. Vậy công cụ nào cho phép chúng ta khẳng định mệnh đề này hay mệnh đề kia? Đó chính là thuật ngữ “thoát khỏi tôn giáo”. * GS. TS., Đại học Quốc gia Hà Nội. 4 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 9&10 - 2016 Phân tích xã hội học về .

• Xã hội học
• Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo
• Tính hiện đại
• Thoát khỏi tôn giáo
• Duy lý hóa
• Chủ nghĩa thế tục
• Nhà nước pháp quyền
• Nghiên cứu lý luận tôn giáo
• Đột phá khẩu nghiên cứu tôn giáo
• Viện Nghiên cứu Tôn giáo
• Lý luận về tôn giáo
• Tình hình tôn giáo ở Việt Nam
• Tính đa nguyên tôn giáo
• Quan điểm đa nguyên tôn giáo
• Thuyết đa nguyên tôn giáo
• Hàm nghĩa của thuật ngữ Religious pluralism
• Tôn giáo truyền thống
• Đa dạng tôn giáo truyền thống
• Luật pháp tôn giáo
• Luật pháp về tôn giáo ở Việt Nam
• Tôn giáo ở Nam Bộ
• Tôn giáo trong thời kì đổi mới
• Đặc điểm tôn giáo ở Nam Bộ
• Những tôn giáo ra đời tại Nam Bộ
• Xu hướng biến đổi của tôn giáo
• Giáo dục tôn giáo
• Vai trò của tôn giáo
• Lịch sử giáo dục Việt Nam
• Tôn giáo trong hệ thống giáo dục
• Vai trò của thực thể tôn giáo
• Phân tích giá trị của tôn giáo
• Chính sách tôn giáo của Đảng
• Phát huy vai trò của tôn giáo
• Đối thoại giữa nhà nước với tôn giáo
• Công tác tôn giáo
• Công tác quản lý Nhà nước đối với tôn giáo
• Đời sống tôn giáo
• Tôn giáo trong chính trị Mỹ
• Tiếp cận tôn giáo với chính trị
• Truyền thống của tôn giáo
• Tôn giáo đối với đời sống gia đình
• Phương pháp nuôi dạy trẻ vị thành niên
• Thực hành tôn giáo ở Anh
• Thực hành tôn giáo
• Khoa học về tôn giáo
• Phật giáo Việt Nam
• Tôn giáo học
• Lịch sử Phật giáo Việt Nam
• Tư tưởng triết học Phật giáo Việt Nam
• Tôn giáo và đời sống gia đình
• Bản làng người Mông
• Văn hóa tôn giáo
• Luật tục gắn với tôn giáo truyền thống
• Cộng đồng người Mông
• Hoàn thiện dự thảo luật tín ngưỡng
• Niềm tin tôn giáo
• Công nhận tổ chức tôn giáo
• Dự thảo Luật
• Chính sách công
• Nhà nước tôn giáo
• Hài hòa xã hội
• Đa dạng hóa tôn giáo
• Romano Guardini
• Tư tưởng của Romano Guardini
• Giáo lý Kitô giáo
• Tư tưởng triết học tôn giáo
• Phật giáo Thành phố Hồ Chí Minh
• Toàn cầu hóa
• Vận động để cải cách
• Hiện tượng tôn giáo mới
• Ý thức hệ
• Mật mã văn hóa
• Cộng đồng tộc người
• Tính đa thần của người Việt Nam
• Không gian công
• Tư tưởng của Jürgen Habermas
• Tôn giáo trong không gian công
• Phong trào xã hội
• Cấu trúc của không gian công
• Giải lãnh thổ hóa tâm thức
• Tái kiến tạo cấu hình xã hội
• Tôn giáo ở Tây Nguyên
• Tộc người thiểu số ở Tây Nguyên
• Thực hành thờ cúng thần thánh
• Tục thờ cúng thần thánh ở châu thổ Bắc Bộ
• Đạo đức lối sống của Phật giáo
• Xã hội học tôn giáo
• Phật giáo về các nguyên tắc đạo đức
• Giáo hội Phật giáo
• Quan điểm của Công đồng Trent
• Giáo hội Công giáo
• Mô hình giáo hội
• Quyền lực của giáo hoàng
• Hệ thống tôn ti trật tự
• Quan điểm của Max Weber về Islam giáo
• Ấn Độ giáo và Islam giáo
• Phong trào cải cách Islam giáo
• Hiện vật thiêng
• Nghi lễ tôn giáo
• Lễ tục cá nhân
• Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam
• Bảo quản hiện vật thiêng trong Bảo tàng
• Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển
• Giải thích số từ việt cổ trong kinh
• Minh Lý đạo và phật giáo Hòa Hảo
• Tôn giáo bản địa
• Tôn giáo phật giáo