TAILIEUCHUNG - Sự pha trộn tín ngưỡng trong hò bả trạo ở Nam Trung Bộ
Nội dung chính của bài viết thể hiện hình thức diễn xướng chèo cạn, trong đó, những người diễn xướng sắp thành đội hình một con thuyền, họ múa hát như thể đang trên một con thuyền lướt sóng ra khơi. | Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (145) . 2018 71 BIỂN, ĐẢO VIỆT NAM SỰ PHA TRỘN TÍN NGƯỠNG TRONG HÒ BẢ TRẠO Ở NAM TRUNG BỘ Phan Thuận Thảo* Hò Bả trạo là loại hình diễn xướng dân gian dùng trong lễ Cầu ngư ở vùng duyên hải Trung và Nam Bộ. Hò Bả trạo còn được gọi bằng nhiều thuật ngữ khác nhau: Hát Bả trạo, Chèo Bả trạo, Hò/Hát Bá trạo Danh từ “Bả trạo” có nguồn gốc từ chữ Hán: Bả 把: cầm, giữ; trạo 掉: chèo, có nghĩa là “cầm chắc tay chèo”. Có khi, từ “Bả trạo” được gọi là “Bá Trạo” (百 Bá: theo chữ Hán có nghĩa là trăm). Khi ấy, thuật ngữ này được giải thích là trăm tay chèo, trăm bạn chèo. Có ý kiến cho rằng đây chỉ là cách nói trệch âm theo phương ngữ mà thôi. Về vấn đề “Hò”, “Hát” hay “Chèo” Bả trạo, chúng tôi thấy rằng đây đều là những thuật ngữ liên quan đến nghệ thuật diễn xướng của Bả trạo, gọi theo cách nào cũng có lý của nó. Trong quá trình điền dã tại các tỉnh Nam Trung Bộ, chúng tôi nhận thấy cách mà người dân nơi đây thường dùng nhất là “Hò”. Vì vậy, chúng tôi dùng thuật ngữ “Hò Bả trạo” vốn gần gũi, thông dụng đối với cư dân địa phương. Đây là hình thức diễn xướng chèo cạn, trong đó, những người diễn xướng sắp thành đội hình một con thuyền, họ múa hát như thể đang trên một con thuyền lướt sóng ra khơi (ảnh 1). Ảnh 1: Diễn xướng Hò Bả trạo ở thôn Tuyết Diêm 2, xã Bình Thuận, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, trong lễ Cầu ngư ngày 3/4/2015. Ảnh: PTT. * Học viện Âm nhạc Huế. Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (145) . 2018 72 Trong nghi lễ Cầu ngư, phần diễn xướng này kể về cuộc hành trình trên biển của những người ngư dân, đồng thời cầu mong được cá Ông phù hộ cho một mùa biển bình an, thịnh vượng. Ở một số địa phương, sau khi được dùng để dâng cúng cá Ông, Hò Bả trạo còn được diễn xướng dành cho các đối tượng thờ cúng khác. Điều đó góp phần tạo nên sự pha trộn tín ngưỡng của Hò Bả trạo trong nghi lễ Cầu ngư như sẽ được làm rõ trong bài viết này. 1. Tín ngưỡng thờ cá Ông Đã có nhiều công trình nghiên cứu viết về tín ngưỡng thờ cá Ông .
đang nạp các trang xem trước
