TAILIEUCHUNG - Các biến thể của hình tượng rắn trong truyện cổ dân gian nhìn từ góc độ danh xưng - TS. Trần Minh Hường

Những biểu hiện của hình tượng rắn trong truyện cổ dân gian phản ảnh tín ngưỡng thờ thủy thần – thần rắn của người Việt cổ. Sự phức tạp của rắn từ hình thức đến các biểu hiện của nó trong đời sống của con người khiến cho quá trình hình tượng hóa cũng trở nên đa dạng. Và để hiểu rõ hơn về điều này mời các bạn tham khảo bài viết Các biến thể của hình tượng rắn trong truyện cổ dân gian nhìn từ góc độ danh xưng của TS. Trần Minh Hường sau đây. | Tác giả Hoàng Lương cho rằng, “Thuồng luồng “Tô ngược” chỉ là con vật trong tưởng tượng. Vì hễ ai nhìn thấy con vật này đều bị chết hay bị mất trí , nghĩa là không ai biết cụ thể, chính xác về nó mà chỉ biết nó hình rắn to, mào đỏ có thể biến hoá khôn lường Hình hài nó có khi hoàn chỉnh, có khi chỉ là nửa người, nửa vật, đầu người thân rắn” . Tác giả Lê Thái Ất cũng nhận định: “Giao long là loài thủy quái sống dưới nước như con thuồng luồng. Cũng có truyền thuyết nói là Ngạc thần, một giống cá sấu có khả năng trấn áp các loài sống dưới nước” . Nguyễn Cung Thông cũng không có sự phân biệt hai khái niệm rồng và thuồng luồng khi ông viết: “Từ vua chúa đến thường dân đã có tục thích hình con rồng (thuồng luồng) vào bụng hay đùi cho đến đời vua Trần Anh Tôn” . Tác giả Chu Quang Trứ trong bài “Rồng Lý biểu trưng của văn hóa Đại Việt” thì cho rằng: Rồng “bắt nguồn từ rắn – trăn – thuồng luồng gọi là giao long”. Tương tự như vậy, tác giả Lê Thanh Thịnh nhận định: “Qua dân tộc học ta thấy nhiều đình chùa ở miền Bắc Việt Nam có tục lệ thờ “thần rắn” (hoặc thuồng luồng, giải, rắn hoặc rồng) được trở thành một đối tượng được nói đến trong thần thoại truyền thuyết của ta.” . Như vậy, các tác giả vừa nêu cũng không phân biệt các đối tượng rắn, trăn, thuồng luồng, rồng, hoặc đồng nhất tính chất của hình tượng, hoặc xem chúng là cơ sở như trường hợp của thuồng luồng được mỹ hóa thành rồng như vừa dẫn.

• Lịch sử - Văn hoá
• Hình tượng rắn trong truyện cổ dân gian
• Biến thể của hình tượng rắn
• Con rắn trong truyện cổ Việt Nam
• Ý nghĩa con rắn
• Quan niệm về rắn với người Việt Nam
• Danh xưng biến thể con rắn
• Hình tượng rắn
• Nhân vật yêu quái
• Truyện cổ tích
• Truyện cổ dân gian
• Điêu khắc dân gian
• Mô tuýp tái sinh