TAILIEUCHUNG - Thung lũng An Khê: Một “không gian thiêng” của vương quốc Chiêm Thành vào thế kỷ XV

Thung lũng An Khê (bao gồm thị xã An Khê, huyện Đak Pơ và huyện Kông Chro) thuộc tỉnh Gia Lai nằm ở vị trí trung chuyển từ đồng bằng lên cao nguyên nên giữ một vai trò trọng yếu trong việc vận chuyển hàng hóa trên con đường giao thương giữa vùng duyên hải của miền Trung Việt Nam lên vùng Nam Lào cũng như Đông-Bắc Campuchia. | Thung lũng An Khê: Một “không gian thiêng” của vương quốc Chiêm Thành vào thế kỷ XV 74 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (153) . 2019 THUNG LŨNG AN KHÊ: MỘT “KHÔNG GIAN THIÊNG” CỦA VƯƠNG QUỐC CHIÊM THÀNH VÀO THẾ KỶ XV Trần Kỳ Phương* Thung lũng An Khê (bao gồm thị xã An Khê, huyện Đak Pơ và huyện Kông Chro) thuộc tỉnh Gia Lai nằm ở vị trí trung chuyển từ đồng bằng lên cao nguyên nên giữ một vai trò trọng yếu trong việc vận chuyển hàng hóa trên con đường giao thương giữa vùng duyên hải của miền Trung Việt Nam lên vùng Nam Lào cũng như Đông-Bắc Campuchia. Dựa trên quan điểm khảo cổ học cảnh quan (landscape archaeology) chúng ta có thể nhận định rằng các di tích và di vật thuộc văn hóa Chàm(**) phát hiện được tại thung lũng An Khê đã minh chứng vị thế quan trọng của thung lũng này trong một cảnh quan bao quát khắp vùng Đông Nam Á lục địa vì nó đã giữ vai trò năng động của một trung tâm trung chuyển hàng hóa nhập cảng và xuất cảng liên vùng. Hầu hết những di vật Chàm phát hiện tại An Khê đều thuộc về thế kỷ XV, cùng niên đại với tấm bia Tư Lương, bao gồm hai cái chân đèn bằng đồng dùng trong tế lễ; rắn naga nhiều đầu bằng sa thạch dùng để trang trí đền-tháp, hiện trưng bày tại Bảo tàng An Khê. Ngoài ra một số di vật khác như máng nước (somasutra), giếng nước vuông và nhiều vật liệu kiến trúc bằng đá ong, ngói lá , được phát hiện tại di tích “nhà ông Nhạc” thuộc huyện Kông Chro (Nguyễn Khắc Sử, Toàn, Luân 2017: 151-56; Nguyễn Thị Kim Vân 2017: 349-58). Về cảnh quan văn hóa của thung lũng An Khê, chúng ta có thể lưu ý đến ngọn núi Mò O (Mò O = Maha = Mahaparvata là Đại Sơn thần hay thần Siva), thuộc thị xã An Khê, như một ngọn núi thiêng tượng trưng cho thần Siva kết hợp với Sông Ba là dòng sông thiêng tượng trưng cho nữ thần Nadi/Ganga, vợ thần Siva, theo quan niệm của đạo Bà-la- môn. Núi thiêng (Núi Mò O) và sông thiêng (Sông Ba) đã tạo nên một không gian thiêng nơi tạo dựng đền-tháp để tôn thờ thần Siva - Đấng Bảo .

• Lịch sử - Văn hoá
• Thung lũng An Khê
• Vương quốc Chiêm Thành
• Chính trị vùng
• Văn hóa của toàn vùng
• Vương quốc Champa
• Cổ vương quốc Champa
• Văn hóa Champa
• Nghiên cứu Champa
• Cấu trúc cổ vương quốc
• Tìm hiểu văn hóa Champa
• Du lịch Champa
• Luận án Tiến sĩ Lịch sử
• Luận án Tiến sĩ
• Vương quốc cổ Champa
• Mối quan hệ của Champa
• Quan hệ Champa với các nước khu vực
• Chămpa
• lịch sử vương quốc Chămpa
• văn hoá Champa
• chứng tích của vương quốc Champa
• văn hoá Chăm
• Tiểu vương quốc cổ ở miền Trung
• Vương quốc Champa cổ
• Dấu vết khảo cổ
• Sự ra đời của danh xưng Champa
• Nhà nước Champa
• Ebook Văn hóa cổ ChămPa
• Văn hóa cổ ChămPa
• Nghiên cứu văn hóa cổ ChămPa
• Khái quát lịch sử vương quốc ChămPa
• Di sản văn hóa vật chất
• Tháp cổ ChămPa
• Thành cổ ChămPa
• Nghệ thuật tạo hình ChămPa
• Văn hóa Việt Nam
• Văn hóa Chămpa
• Vương quốc Chămpa
• Vương quốc Lâm Ấp
• Vương quốc Hoàn Vương
• Tạp chí Xưa và nay
• Kinh đô Vijaya
• Lịch sử Champa
• Dân tộc Champa
• Dân tộc Chàm
• Dân tộc Chàm lược sử
• Lịch sử Dân tộc Chàm
• Thành Vijaya
• giới thiệu về ChămPa
• văn hoá nghệ thuật
• xây dựng tháp Chăm
• phong cách tháp Chăm
• Tạp chí Phát triển kinh tế xã hội Đà Nẵng
• Phát triển kinh tế
• Phát triển xã hội
• Tục thờ cúng Ông Bổn
• Quần đảo Hoàng Sa
• Địa danh Quảng Nam
• Huyền thoại của người Chăm
• Huyền thoại mở cõi của Việt Nam
• Văn hóa biển của Chăm
• Hải sử Việt Nam
• Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển
• Thể chế chính trị
• Nhà nước thời cổ trung đại
• Thể chế chính trị của vương quốc Champa
• Thể chế chính trị của miền Trung
• Lịch sử Chiêm Thành
• lịch sử việt
• dân tộc chăm
• văn hóa dân tộc
• văn hóa ấn độ
• đạo Bàlamôn
• phong tục cổ truyền
• Cái ché
• Đời sống văn hóa
• Người Cơ Tu
• Mạng lưới trao đổi hàng hóa
• Ché trong văn hóa của người Cơ Tu
• Bàlamôn giáo
• Tín ngưỡng Vua – Thần
• Văn hoá Ấn Độ
• Chăm Bà la môn
• Tôn giáo học
• Ebook Huyền Trân
• Huyền Trân (Tiểu thuyết lịch sử)
• Tiểu thuyết Huyền Trân công chúa
• Huyền Trân Nguyễn Hữu Nam
• Kinh thành Vijaya