TAILIEUCHUNG - Các yếu tố sóng hợp trong ca dao xứ Quảng

Yếu tố sóng hợp (hay còn gọi là biến thể kết hợp) là dạng biến thể mà ở đó các tín hiệu ngôn ngữ trong cùng một lời ca dao kết hợp với nhau dựa trên những quan hệ từ vựng (từ đơn, từ phức, cụm từ chính phụ, cụm chủ - vị) và quan hệ ngữ nghĩa tương đồng hay tương phản để biểu đạt một nội dung ý nghĩa chung. | CÁC YẾU TỐ SÓNG HỢP TRONG CA DAO XỨ QUẢNG Phan Thúy Hạnh Trang1 Tóm tắt: Yếu tố sóng hợp (hay còn gọi là biến thể kết hợp) là dạng biến thể mà ở đó các tín hiệu ngôn ngữ trong cùng một lời ca dao kết hợp với nhau dựa trên những quan hệ từ vựng (từ đơn, từ phức, cụm từ chính phụ, cụm chủ - vị) và quan hệ ngữ nghĩa tương đồng hay tương phản để biểu đạt một nội dung ý nghĩa chung. Những kết hợp này về vị trí có thể là cùng dòng hay cách dòng; về số lượng tín hiệu có thể là sóng đôi, sóng ba hay nhiều hơn; về quan hệ ngữ nghĩa có thể là tương đồng hay tương phản . Cái được biểu đạt của tín hiệu biểu trưng sóng hợp không phải là phép cộng đơn giản của những tín hiệu mà ở khả năng tạo ra sự liên hệ mới dựa trên cơ sở sóng hợp. Giá trị của sự kết hợp là tạo sự phong phú cho cách hiểu và tăng sức gợi hình, gợi cảm cho hình tượng ca dao Xứ Quảng. Từ khóa: Yếu tố sóng hợp, yếu tố thẩm mĩ sóng đôi, yếu tố thẩm mĩ sóng ba, quan hệ từ vựng, quan hệ ngữ nghĩa. 1. Mở đầu Văn học dân gian Quảng Nam hình thành từ những ngày đầu tiên các bậc tiền nhân đặt chân lên vùng đất mới trong hành trình ra đi mở cõi về phương Nam. Do đó, văn học dân gian Quảng Nam là sự kế thừa mạch nguồn văn hóa Việt và đã thâu nhận nhiều yếu tố mới tạo nên sự đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung và hình thành những nét đặc trưng của văn học dân tộc. Ca dao là một bộ phận quan trọng trong văn học dân gian Quảng Nam, thể hiện đầy đủ và sinh động tâm tư, tình cảm của người bình dân xưa, qua một phong cách nghệ thuật phong phú và độc đáo. Ngoài cách sử dụng các phương tiện đặc sắc là các biện pháp tu từ, ca dao xứ Quảng còn được thể hiện ở các hình thức sóng đôi và sóng ba. Cách tổ chức tín hiệu ngôn ngữ là theo quan hệ hình tuyến. Tuy nhiên, về mặt hình thức, chúng lại có những cách tổ chức như những biện pháp tu từ. Các yếu tố này nếu đứng riêng lẻ thì giá trị biểu trưng của nó sẽ bị bó hẹp so với khi được kết hợp. Vì thế, chính sự kết hợp này - tức là kiểu sóng hợp đã tạo nên nét nghệ thuật cao .

• Ngôn ngữ học
• Yếu tố sóng hợp
• Yếu tố thẩm mĩ sóng đôi
• Yếu tố thẩm mĩ sóng ba
• Quan hệ từ vựng
• Quan hệ ngữ nghĩa
• Cụm từ chính phụ