1. Có lẽ trong nhiều tác phẩm đã xem, "Rôbinxơn Cruxô” là một trong vài truyện cuốn hút em hơn cả, nhất là vì nhân vật chính trong đó, chàng thủy thủ đầy máu phiêu lưu mạo hiểm Robinxơn.
2. Điều đầu tiên khiến em thích Robinxơn là cái máu ham say đi biển để “cho biết đó biết đây” của anh, vì đó cũng chính là ước mơ thầm kín nhưng rất thiết tha của bản thân em. Được sống trên một con tàu đi từ bến cảng này đến bãi bỉển kia, tha hồ tham quan các thắng cảnh trên vô vàn đảo lạ, gặp những cùng đất mới xa xăm... làm sao không khoái? Em lại thấy Robinxơn còn “hay” ở chỗ mặc dù bố mẹ khá giàu có, sẵn sàng bao cấp đủ thứ, không phải lo sinh kế, nhưng anh vẫn thích tự lập, chứ không bám vào sự nuông chiều trong nhung lụa, dù của người thân. Khát vọng ấy vẫn không hề bị chùn nhụt sau những trận sóng dữ kinh hoàng suýt chết mà Robinxơn phải nếm trải ngay trong chuyên đầu tiên đi biển.
Không những thế, Robinxơn còn tỏ ra là một chàng trai chịu học hỏi, cầu tiến. Gặp được một thuyền trưởng tốt bụng vui lòng chỉ dẫn, anh đã tích cực tiếp thu được “khá đầy đủ về toán học và nghề đi biển”, đã ra sức tự rèn luyện mình trở thành thủy thủ giỏi. Mấy năm sống ở Braxin, Robinxơn đã học được cả tiếng địa phương, tập làm ăn kinh doanh, tự tạo được vốn liếng đáng kể cho mình.
Nhưng em có ấn tượng sâu đậm hơn cả ở Robinxơn là về lí trí sống cực kì mạnh mẽ của anh trong mấy chục năm trên hoang đảo. Trong cảnh ngộ hầu như bị lưu đày cô đơn, phải cách biệt hoàn toàn với cả xã hội loài người hét sức căng thẳng đó, Robinxơn đã chủ động, nỗ lực làm được những việc vượt sức mình rất nhiều. Nhờ đó, anh đã chuẩn bị tốt cho cuộc sống đầy gian khổ chưa biết sẽ kéo dài đến bao giờ. Robinxơn đã hết sức tận dụng thởi gian. Chỉ trong mười ba ngày đầu dạt vào đảo, anh đã ra tàu tới mười một chuyến, để lấy về mọi vật dụng “có thể lấy và mang đi được”. Chính vì thế, Robinxơn mới có thể đơn độc tồn tại nổi suốt mấy chục năm nơi chân trời góc biển, không một bóng đồng loại này. Chỉ riêng việc làm hàng rào để có được một chỗ cư trú an toàn trên hoang đảo đã đòi hỏi bao công sức kiên trì. Cứ mỗi cái cọc rào đã mất đứt ba ngày để vừa chặt xuống kéo về, vừa chôn sâu xuồng đất.
Mà Robinxơn đâu phải sắt đá thánh thần gì. Anh đã không ít lần khóc ròng than thân trách phận, đau khổ thấy mình “bị cầm tù trong vòng vây vĩnh viễn của biển cả”, nhất là khi bị đau bệnh “trơ trọi một thân”. Nhưng sau những phút yếu đuối ấy, bao giờ Robinxơn “cũng có ngay những ý nghĩ lạc quan” và chủ yếu là không bao giờ nản chí buông xuôi, mà luôn luôn tích cực hành động để cải thiện số phận. Cũng nhờ nhiệt tình hành động như thế, mà Robinxơn luôn được hưởng “cái thú hoàn thành một kết quả lao động mà trước kia mình phải bó tay”. Trong quá trình hăng say lao động cải thiện hoàn cảnh sông như thế, có khi mất hằng tháng ròng lao động cật lực để làm xuồng vượt biển, rút cuộc không tài nào hạ thủy nổi - anh vẫn không tuyệt vọng, mà chỉ coi đó là “một bài học thấm thía” để rút kinh nghiệm về sau. Đồng thời, nhờ quá trình đó, Robinxơn ngày càng tháo vát hơn, trở nên “lành nghề” từ đan lát, đục đẽo đến chăn nuôi, trồng trọt, trồng được lúa mạch, lúa mì làm bánh, gây nuôi được cả một đàn dê để ăn thịt, vắt sữa...
Hơn thế nữa, sống giữa cảnh hoang dại, nhưng Robinxơn cũng không hề buông tuồng cẩu thả, mà giữ vững nếp sống có văn hóa. Anh khắc vạch vào cọc để ý thức được về thời gian biểu và theo đúng nề nếp giờ nào việc nấy hàng ngày - kể cả đi chơi giải trí, và “tự hào rằng mọi thứ trong nhà đều đã ngăn nắp và có trật tự”.
Em còn quý trọng Robinxơn ở chỗ giàu lòng nhân ái. Việc cứu giúp, cứu mang rồi hết lòng chỉ bảo, nâng cao trình độ cho một thổ dân hoang dã như một người bình đẳng; hành động dũng cảm mưu trí giải cứu nhóm người lương thiện của ông thuyền trưởng mắc nạn và đặc biệt là cách xử trí đầy độ lượng khoan dung, mở đường sông cho bọn thủy thủ nổi loạn, chứng tỏ Robinxơn rất quan tâm đến người khác và giàu thiện chí với đồng loại.
Tuy nhiên ở nhân vật này, em thấy có cái gì hình như mâu thuẫn. Em rất thông cảm với nỗi khao khát tình người của Robinxơn đến mức chỉ nghe Thứ Sáu phát ra vài lời, dù chẳng hiểu gi mà vẫn sung sướng cảm động quá đến phát run người lên, cảm thấy cả “một hạnh phúc đột ngột đến với mình cùng với những tiếng người “ấm cúng và chứa chan tình cảm” kia. Nhưng mặt khác, Robinxơn liệu có cảnh giác ngờ sợ quá đáng chăng, đến nỗi khi thấy mấy dấu chân người, lại phải luôn “nơm nớp” “giật mình” suốt mấy năm trời?
3. Dẫu sao, em vẫn rất cảm phục nhân vật này. Đúng là có chí thì nên, cuối cùng sau ngót ba mươi năm trời, Robinxơn đã được trở về với tổ quốc và gia đình thân yêu. Anh quả thật là một con người bình thường mà kì diệu. Nhân vật được bao nhiêu thế hệ trên khắp hành tinh này ghi nhớ hâm mộ ấy, không có một phép lạ nào hết, mà tất cả đều nhờ ở nghị lực sống kiên trì, tự tin, ở lòng nhân đạo đầy thiện chí của bản thân mình.
