HƯỚNG DẪN LÀM BÀI
Luận đề đặt ra một vấn đề về phẩm chất, tính cách và phong cách sống của con người. Câu hỏi của đề bài mở ra một phạm vi rộng lớn để người viết suy nghĩ và lựa chọn đức tính mà mình quý nhất. Như vậy, bài viết sẽ rất đa dạng: đức tính quý nhất của từng người có thể giống nhau, lại có thể khác nhau, và ngay cả những bài viết về cùng một đức tính cũng sẽ có những lí lẽ không hoàn toàn giống nhau để bảo vệ cho cái đức tính mà mình quý nhất đó. Tất cả đều phụ thuộc vào nhân sinh quan, cách sống, sự trải nghiệm, ý thích chủ quan của người viết bởi cái đức tính quý nhất ở dây chính là điều rất thật và rất riêng của từng người. Có người quý nhất sự giản dị; có người trân trọng đức khiêm tốn, vị tha; lại có người ngưỡng mộ lòng nhân ái, thương người,... Chỉ có diều, trong bài làm, người viết phải bàn luận ra sao dể cái đức tính mà mình quý nhất ấy thuyết phục được người đọc bằng cả lí lẽ và thực tế trong cuộc sống của con người.
Ý tưởng, kết cấu, lập luận (chọn những thao tác nào) là do người viết định ra, nhưng bài làm phải nêu được những ý cơ bản sau đây:
- Lí do vì sao lại chọn đức tính ấy?
- Đức tính ấy như thế nào? (bản chất, đặc điểm, những biểu hiện,...)
- Phấn đấu rèn luyện để có dược đức tính ấy.
GIỚI THIỆU BÀI VĂN THAM KHẢO
- Dưới đây giới thiệu hai bài văn tham khảo: bài làm của một bạn học sinh viết về Đức tính giản dị (đức tính mà Các Mác quý nhất đối với con người nói chung) và bài viết về Lòng khiêm tốn của Lâm Ngữ Đường trong Tỉnh hoa xử thế.
- Ngoài ra, giới thiệu thêm 18 điều "tự bạch" của Các Mác để anh (chị) suy ngẫm về cuộc sống, quan niệm sống và cách sống của một trong những vĩ nhân của loài người.
Những tài liệu trên đây nhằm tạo ra cái nền kiến thức, trên cơ sở đó, anh (chị) sẽ lựa chọn đức tính mà mình quý nhất, triển khai theo một kết cấu và một lập luận phù hợp để tạo lập thành bài viết của mình.
BÀI LÀM CỦA HỌC SINH, VIẾT THEO ĐỀ BÀI
Một lần, trả lời câu hỏi của các cô con gái: "Đức tính mà cha quý nhất là gì?", Các Mác đã trả lời bằng hai tiếng "giản dị". Em hiểu thế nào về đức tính ấy?
ĐỨC TÍNH GIẢN DỊ
Làm người như thế nào là câu hỏi lớn day dứt bao nhiêu thế hệ xưa nay. Câu hỏi của các cô con gái của Các Mác đối với cha mình chính là như thế. Câu hỏi "Đức tính mà cha quý nhất là gì" cũng tức là hỏi cha thích một con người như thế nào, thích sống như thế nào.
Câu trả lời của Các Mác đã nêu lên một đức tính quan trọng của con người: giản dị. Giản dị là một đức tính về phong cách sống. Người ta thường nói: con người giản dị, tác phong giản dị, ăn mặc giản dị, lời văn giản dị... Đức tính giản dị đối lập với thói xa hoa, thói phô trương, kiểu cách, làm bộ làm tịch, bày vẽ ra nhiều thủ tục rườm rà, rắc rối. Giản dị là sống tự nhiên, tìm một con đường ngắn nhất để đến với mọi người, mọi việc.
Bác Hồ của chúng ta là một tấm gương sáng lớn về đức tính giản dị. Phạm Văn Đồng từng nói: Bình sinh Hồ Chủ tịch là một người rất giản dị, lão thực. Vĩ nhân, thật vĩ nhân bao giờ cũng giản dị, lão thực. Hồi còn sông ở chiến khu, Chủ tịch Hồ Chí Minh sống chung, ăn chung với cán bộ, bộ đội. Đến bữa cơm, Người lấy thìa chia thức ăn cho mọi người. Giờ giải lao, Người đánh bóng chuyền với mọi người, về Hà Nội, Người vẫn thích mặc bộ bà ba, đi dép lốp, ở nhà sàn. về ngôn ngữ, tuy Người rất giỏi tiếng Pháp, tiếng Nga, tiếng Trung Quốc và nhiều thứ tiếng khác, nhưng Người chủ trương nói tiếng Việt, không thích dùng từ nước ngoài khi không cần thiết, không ai hiểu. Bác Hồ rất ghét phô trương, xa hoa. Đến thăm nơi nào, Người không muôn báo trước để người ta tổ chức đón rước, mất công, mất việc. Trong Di chúc, Người không muốn sau khi mình mất, nhân dân phải tổ chức điếu phúng linh đình.
Nhưng giản dị không phải là đơn giản, thô sơ. Thơ của Bác Hồ chẳng hạn, là giản dị, nhưng không giản đơn chút nào. Ví như bài Đi dường, dễ hiểu, gợi cảm, không dùng điển cố, nhưng rất sâu sắc. Giản dị là hình thức của cách sống, cách suy nghĩ chân thật, trung thực của con người.
Không nên hiểu giản dị là không ăn mặc đẹp, không đi giày dép, nói năng không cần thưa gửi, uông nước lã, ăn quả xanh. Có bạn hiểu giản dị là ăn nói tùy tiện, thậm chí nói tục ở trong lớp, trước mặt mọi người. Như thế không phải là giản dị, mà là thiếu văn hóa, thiếu tôn trọng người khác. Một người học sinh giản dị là người sống khiêm nhường, không phô trương, không khoe khoang. Một học sinh giản dị là học sinh biết ăn mặc đẹp, lịch sự, sạch sẽ, nhưng không lố lăng. Đó là người hòa nhã, gần gũi với mọi người trong học tập và vui chơi. Đó là người hồn nhiên, học hết mình, chơi hết mình, không có thái độ giả tạo. Chẳng hạn, không hiểu mà không hỏi bạn, sợ mang tiếng là dốt, hoặc biết mà bạn hỏi thì không bảo, giữ kẽ, giữ tủ. Che đậy mình hoặc khoe khoang minh tức là giả tạo, không giản dị.
Tóm lại, câu trả lời của Các Mác đối với các con gái của ông có một ý nghĩa nhân sinh sâu sắc. Đức tính mà Các Mác quý nhất cũng chính là đức tính mà chúng em yêu quý. Giản dị là một đức tính quý báu, đồng thời cũng là một phương hướng tu dưỡng, rèn luyện. Đẹp biết bao khi mọi người sông với nhau giản dị, chân thật, ấm ’áp và đầy lòng tin cậy, như M. Go-rơ-ki đã nói: "Cái đẹp là ở cái giản dị".
Danh ngôn
1. Cái đẹp không cần thiết đến đồ trang sức phụ. Nó đẹp nhất khi không có đồ trang sức. (G. Héc-dác)
2. Để trang điểm những đóa hoa hồng buổi sớm chỉ cần một giọt sương là đủ. (Lô-rê-dơ-vê-ca)
3. Trong tất cả mọi thứ thuộc về tính cách, phong cách, cái đẹp nhất là sự giản dị. (H. Lông-phen-lô)
BÀI ĐỌC THÊM
LÒNG KHIÊM TỐN
Lòng khiêm tốn có thể được coi là một bản tính căn bản cho con người trong nghệ thuật xử thế và đối đãi với sự vật.
Điều quan trọng của khiêm tốn là chính nó đã tự nâng cao giá trị cá nhân con người trong xã hội. Khiêm tốn là biểu hiện của con người đứng đắn, biết sống theo thời và biết nhìn xa. Con người khiêm tốn bao giờ cũng là người thường thành công trong lĩnh vực giao tiếp với mọi người.
Vậy khiêm tốn là gì? Khiêm tốn là tính nhã nhặn, biết sống một cách nhún nhường, luôn luôn hướng về phía tiến bộ, tự khép mình vào những khuôn thước của cuộc đời, bao giờ cũng không ngừng học hỏi. Hoài bão lớn nhất của con người là tiến mãi không ngừng, nhưng không nhằm mục đích tự khoe khoang, tự đề cao cá nhân mình trước người khác.
Người có tính khiêm tốn thường hay tự cho mình là kém, còn phải phấn đấu thêm, trau dồi thêm, cần được trao đổi, học hỏi nhiều thêm nữa. Người có tính khiêm tốn không bao giờ chịu chấp nhận sự thành công của cá nhân mình trong hoàn cảnh hiện tại, lúc nào cũng cho sự thành công của mình là tầm thường, không đáng kể, luôn luôn tìm cách để học hỏi thêm nữa.
Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thế? Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu tranh bất tận, mà tài nghệ của mồi cá nhân tuy là quan trọng, nhưng thật ra chỉ là nhừng giọt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la. Sự hiểu biết của mỗi cá nhân không thể đem so sánh với mọi người cùng chung sống với mình. Vì thế, dù tài năng đến đâu cũng luôn phải học thêm, học mãi mãi.
Tóm lại, con người khiếm tốn là con người hoàn toàn biết mình, hiểu người, không tự mình đề cao vai trò, ca tụng chiến công của cá nhân mình cũng như không bao giờ chấp nhận một ý thức chịu thua mang nhiều mặc cảm tự ti đối với mọi người.
Khiêm tốn là một điều không thể thiếu cho những ai muốn thành công trên con đường đời.
Danh ngôn
1. Nhạc sĩ Pháp s. Gu-nô có lần nói: "Hồi tôi hai mươi tuổi, tôi chỉ thừa nhận rang tôi có tài. Ba mươi tuổi, tôi đã nói: "Tôi và Mô-da". Bốn mươi tuổi, tôi nói: "Mô-da và tôi". Còn bây giờ tôi chỉ nói: "Mô-da".
2. Tri thức làm người ta khiêm tốn, ngu sỉ làm người ta kiêu ngạo. (Ngạn ngữ Anh)
