Có ý kiến cho rằng: Nhân vật Tnú trong tác phẩm Rừng xà nu là hình tượng tiêu biểu cho vẻ đẹp thanh niên Việt Nam trong thời kì chống Mĩ. Hãy làm rõ ý kiến trên. Từ hình tượng Tnú anh (chị) có suy nghĩ gì về lí tưởng sống và trách nhiệm của thanh niên trong việc bảo vệ Tổ quốc hiện nay?
1. Mở bài
- Giới thiệu tác giả và tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành.
- Giới thiệu hình tượng nhân vật Tnú - trung tâm của truyện ngắn: người con kết tinh mọi vẻ đẹp cùa nhân dân Tây Nguyên trên nền tập thể nhân dân anh hùng và hình tượng rừng xà nu hùng vĩ trong những ngày kháng chiến chống Mĩ gay go, ác liệt.
- Dẫn ra ý kiến.
2. Thân bài
a. Khái quát hình tượng Tnú
- Tnú là nhân vật trung tâm của tác phẩm. Câu chuyện về cuộc đời anh là câu chuyện được sử thi hóa qua lời kể của cụ Met. Cuộc đời Tnú gắn liền với cuộc đời làng Xô Man. Âm hưởng sử thi chi phối tác giả trong khi xây dựng nhân vật này.
- Tác giả xuất phát từ vấn đề cộng đồng để phản ánh đời tư của Tnú. Tnú được xây dựng như hình tượng một nhân vật mang tính lí tưởng. Nhà vãn lấy nguyên mẫu từ anh Đề, người dân tộc Xơ-đăng, ở Tây Nguyên. Năm 1959, anh Đề đã cùng mười chàng trai trong bản giết toàn bộ một tiểu đội lính Mĩ - Diệm và bắt đầu cuộc chiến đấu vũ trang.
b. Giải thích nhận định: Tnú tiêu biểu cho vẻ đẹp thanh niên Việt Nam trong thời kì chống Mĩ.
- Ngay từ nhỏ anh Đề là người gan dạ, dám đi tiếp tế lương thực cho cán bộ, làm liên lạc cho cán bộ từ xã lên huyện.
+ Và cũng từ đây Tnú bộc lộ một trí tuệ hơn người. Nó không thích lội nước chỗ êm cứ lựa chỗ thác mạnh mà bơi, vượt lên mặt nước, cưỡi lên thác băng băng như con cá kình bởi theo Tnú Qua cho nước êm thằng Mĩ - Diệm hay phục, qua cho nước mạnh nó không ngờ. Giặc vây các ngả đường thì Tnú leo lên một cây cao, nhìn quanh một lượt rồi xé rừng mà đi, lọt qua tất cả các vòng vây.
+ Tnú nghe theo anh Quyết, cố học chữ để sau này thay anh lãnh đạo dân làng làm cách mạng. Quyết tâm học chữ của Tnú thể hiện dứt khoát trong hành động tự đập hòn đá vào đầu, máu chảy ròng ròng khi Tnú thua Mai trong việc nhớ những con chữ. Tnú từ nhỏ đã tâm niệm trong đầu câu nói của cụ Met: Cán bộ là Đảng. Đảng còn, núi nước này còn.
- Tnú là hiện thân của sự trung thành tuyệt đối với cách mạng, với Đảng, là hiện thân của sự khoẻ mạnh với bộ ngực rộng rãi. hai cánh tay khỏe chắc như lim, là sự bất khuất kiên cường đã được thử thách qua tra tấn dã man và sự tù đày của kẻ thù.
- Tnú cường tráng như một cây xà nu lón. Tnú không hề biết sợ hãi. không hề biết khuất phục dù tàn bạo có hiện hình trong mũi súng hay lưỡi dao chém ngang dọc trên lưng. Trong một lẩn chuyển thư của anh Quyết gửi về huyện, Tnú bị giặc bắt. Họng súng chĩa vào tai lạnh ngắt. Tnú kịp nuốt luôn cái thư. Giặc giam cầm, tra khảo Tnú dã man. lưng Tnú dọc ngang vết dao chém nhưng anh quyết không khai một lời. Anh tìm cách vượt ngục về làng và tiếp tục sự nghiệp lãnh đạo dân làng chuẩn bị chiến đấu. Sức mạnh của anh dường như tăng thêm bởi sự hun đúc của một tình yêu lớn với một người con gái luôn luôn hiền dịu của một gia đình hạnh phúc cùng Mai và đứa con nhỏ.
+ Cuộc đời Tnú gắn liền với những đau thương mà không chỉ riêng anh gánh chịu. Cái đau đớn mang trên thân xác Tnú là hiện hữu cái đau thương của dân làng Xô Man trong chiến tranh. Mái ấm gia đình từng là mơ ước của biết bao đôi thanh niên ngày ấy bỗng chốc tan nát bời sự tàn ác của kè thù. Mai và con anh bị kẻ thù giết chết ngay trước mắt anh. Tnú không cứu được vợ, được con, đau đớn hơn chính bản thân anh cũng trờ thành nạn nhân của sự bạo tàn mà kẻ thù đang sử dụng. Vì Tnú cũng chỉ có tay không giữa quân thù đầy vũ khí.
+ Hình ảnh mười đầu ngón tay rừng rực cháy bời nhựa xà nu như mười ngọn đuốc không chỉ có ý nghĩa tố cáo tội ác quân thù hay nói lên lòng dũng cảm của người chiến sĩ cách mạng mà còn nói lên một chân lí sâu sắc và tàn nhẫn: khi một Tnủ có ý chí mà tay không thì ngay thứ nhựa xà nu thân thiết cái khói chất thơm ngào ngạt và như đọng nắng quê hương kia cũng có thề trở thành ngọn lửa hủy diệt chính những bàn tay vẫn hằng ngày chăm sóc, vun trồng cho nương rẫy. Biểu tượng của tinh thần yêu nước kết tinh qua hình ảnh đôi bàn tay Tnú.
c. Nhận xét và đánh giá
- Khi xây dựng nhân vật Tnú. Nguyễn Trung Thành đặc biệt dụng công miêu tả đôi bàn tay cùa anh. Từ đôi bàn tay này, người đọc có thể thấy hiện lên không những cá cuộc đời mà cà những tính cách của nhân vật.
+ Khi còn lành lặn, bàn tay Tnú là bàn tay nghĩa tình, thẳng thắn. Đấy là bàn tay cầm phấn học chữ do cán bộ dạy, bàn tay cầm đá ghè vào đầu để trừng phạt cái tội không nhớ mặt chữ, bàn tay đặt lên bụng để chỉ Cộng sản ở đây này.
+ Tuy vậy ấn tượng mạnh nhất về đôi bàn tay của Tnú chính là đoạn cao trào của truyện, cũng là đoạn đời bi tráng nhất của nhân vật. Giặc quấn giẻ tẩm dầu xà nu vào mười đầu ngón tay và đốt. Mười ngón tay anh đã trơ thành mười ngọn đuốc, thiêu cháy cả ruột gan Tnú. anh nghe lừa cháy trong lồng ngực, cháy ờ trong bụng. Máu anh mặn chát ở đầu lưỡi... Chứng kiến cảnh kẻ thù dã man đốt hai bàn tay cùa Tnú, dân làng Xô Man không thể kiềm chế được nữa đã bột phát vùng lên tiêu diệt lũ giặc, mở ra trang sử đấu tranh mới của dân làng.
- Từ đây bàn tay của Tnú thành đôi bàn tay tật nguyền, mỗi ngón chỉ còn hai đốt và như một chứng tích về tội ác của kẻ thù mà Tnú mang theo suốt đời.
- Đến cuối tác phẩm, bàn tay tật nguyên đấy vần tiếp tục cầm súng giết giặc, vẫn có thể giết chết tên chỉ huy đồn địch dù nó cố thủ trong hầm. Như vậy, có thể nói bàn tay Tnú được miêu tả trải dài theo suốt cả câu chuyện. Dường như mọi nét tính cách cũng như số phận và chiến công của Tnú đều gắn liền với hình ảnh hai bàn tay ấy.
d. Liên hệ trách nhiệm thanh niên trong thế hệ mới
- Tinh thần yêu nước thời bình không thể hiện bằng gươm giáo, không có những đôi bàn tay Tnú mà là đôi bàn tay học tập, lao động, sản xuất.
+ Là thanh niên - những người chủ nhân tương lai của đất nước - chúng ta nhận thây mình cần phải góp một phần nhỏ để xây dựng quê hương đất nước giàu mạnh. Đất nước ta hiện nay đã không còn khói lửa, bom đạn của chiến tranh, mà thay vào đó là bầu trời xanh của hòa bình, của độc lập, tự do. Thời kì yên bình này. thì trách nhiệm của mỗi con người Việt Nam. và nhất là của mỗi con người trẻ tuổi đã không còn chỉ là bảo vệ đất nước, mà là bảo vệ và xây dựng nước nhà giàu đẹp. Chính vì vậy mà các bạn thanh thiếu niên trước hết cần sống có lí tưởng, có hoài bão.
+ Lí tưởng sống là mục đích tốt đẹp mà mỗi con người muốn hướng tới, là lí do, mục đích mà mỗi con người mong mỏi đạt được. Người có lí tưởng sống cao đẹp là người luôn suy nghĩ và hành động để hoàn thiện mình hơn, giúp ích cho mình, gia đình xã hội và đất nước. Sinh ra ở đời, ai trong chúng ta cũng khao khát được sống hạnh phúc, lòng khao khát đó thúc giục chúng ta đi kiếm tìm hạnh phúc.
+ Hơn thế nữa, tự đáy lòng của con người luôn ước ao có được một cuộc sống bình an, vui tươi, hạnh phúc. Để đạt được khát vọng đó, người ta luôn tìm cho mình một lẽ sống cho cuộc đời, hay nói đúng hơn là một lí tưởng. Lí tường sẽ hướng dẫn đường cho chúng ta vượt qua mọi chông gai và can đảm chấp nhận mọi nghịch cảnh. Vì có một lí tưởng đê theo đuôi, có một lẽ sống cho cuộc đời, là niềm hạnh phúc lớn lao nhất của con người.
+ Có một nhà văn Pháp đã từng nói: Nếu không có mục đích, anh không làm được gì cà. Anh cũng không làm được gì vĩ đại nếu mục đích tầm thường. Câu nói đó khuyên chúng ta sống phải có mục đích, lí tưởng phải cao đẹp thì sống mới có ý nghĩa, mới làm được những điều vĩ đại. Trong thời kì công nghiệp hóa - hiện đại hóa, kinh tế thế giới hội nhập, khoa học kĩ thuật hiện đại, con người đặt ra vấn đề về lẽ sống của cuộc đời và sống như thế nào cho xứng đáng? Chúng ta nên hiểu sống có mục đích và lí tưởng cao đẹp là như thế nào?
- Ý thức tu dưỡng đạo đức.
+ Bất cứ thời đại nào, mỗi con người chúng ta nhất là thế hệ thanh niên cũng luôn phải ý thức vai trò trách nhiệm của mình đối với đất nước. Trước tiên thế hệ trẻ phải xác định tư tưởng, tình cảm, lí tưởng sống của mình: yêu quê hương đất nước, tự hào tự tôn dân tộc, có ý thức bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của dân tộc.
+ Lao động, học tập để khẳng định bản lĩnh, tài năng cá nhân và phục vụ cống hiến cho đât nước, sằn sàng có mặt khi Tổ quốc cần.
+ Thời đại ngày nay, xu thế toàn cầu là xu thể hội nhập, khoa học kĩ thuật phát triển với tốc độ cao, vậy thế hệ trẻ cần phải học tập tích lũy tri thức để góp phần phát triển đất nước theo kịp thời đại. hội nhập với xu thế phát triển chung của quốc tế.
+ Trước hết, ta cần phải nỗ lực học tập, rèn luyện kĩ năng, sức khoẻ, tư tưởng nhằm thực hiện mục đích xây dựng đất nước. Đồng thời, chúng ta phải tích cực tham gia các hoạt động xã hội, chính trị; điều này sẽ giúp cho bản thân hòa nhập cộng đồng. Ta cần phải phát huy những thế mạnh của bản thân, khắc phục các điểm yếu và vận dụng những điều đã học vào thực tế.
+ Bởi vậy các bạn trẻ hãy học tập để nắm lấy tri thức vì tri thức là sức mạnh. Có tri thức, các bạn như đứng trên vai những người đi trước để cao hon người khác. Hãy phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Chấp nhận và vượt qua thử thách, bởi không có người thất bại, chỉ có người không biết cổ gắng mà thôi.
- Phê phán lối sống tiêu cực của một bộ phận thanh niên.
+ Nhưng hiện nay, một bộ phận lớn thanh niên lại không suy nghĩ được như thế. Họ sống hờ hững với những gì diễn ra xung quanh, sống theo quan niệm: Được đến đâu thì hay đến đó, Nước đến chân mới nhảy. Tuôi trẻ ngày nay có nhiều thời gian cho học tập, giải trí, nhưng không ít bạn dùng thời gian vào những việc vô bổ.
+ Phải chăng tuổi trẻ ngày nay khi đã được đáp ứng quá đầy đủ về vật chất lẫn tinh thần thì dần trờ nên ích kỉ hơn, chỉ biết nghĩ cho riêng mình. Và mục tiêu của phần lớn các bạn trẻ ngày nay là phải thật thành công trong cuộc sống, khẳng định được vị trí của mình trong xã hội; kiếm thật nhiều tiền đế có thể thỏa mãn nhu cầu của cuộc sống của riêng mình. Trong khi rất nhiều người đang cổ gắng đóng góp một phần công sức nhỏ bé của mình mong muốn một xã hội tốt đẹp hơn thì lại không ít người lại tỏ ra rất hờ hững với những gì đang diễn ra quanh mình.
+ Hiện nay không ít bạn trẻ đắm chìm trong Game online, Facebook và thế giới ảo mà quên đi nhiệm vụ học tập, sống xa rời thực tế. Trên thực tế, không ít bạn trẻ chỉ lo vun vén cho bản thân mà quên đi nghĩa vụ đối với đất nước, trốn tránh nghĩa vụ quân sự. Tất cả những bạn thanh niên có lối sổng như thế đều đáng phê phán.
- Bài học nhận thức và hành động.
+ Phải rèn luyện sức khỏe để có khả năng cống hiến và bảo vệ đất nước. Đồng thời thanh niên cũng cần quan tâm theo dõi đến tình hình chung của đất nước, tỉnh táo trước hành động của mình không bị kẻ xấu lợi dụng.
+ Về vấn đề chủ quyền biên đảo. thanh niên cần hưởng ứng và tích cực các diễn đàn hợp pháp trên các phương tiện thông tin đại chúng, trên Internet, khẳng định chủ quyền biển đảo của Việt Nam trên các diễn đàn. đông thời kịch liệt lên án và đấu tranh tham gia ngăn chặn các hành vi vi phạm xâm phạm chủ quyền biển, hải đảo thiêng liêng của Tổ quốc, phải luôn có ‘Trái tim nóng, cái đầu lạnh”. Như vậy, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là trách nhiệm thiêng liêng của thanh niên nói riêng và của mỗi con người Việt Nam nói chung.
+ Thanh niên chúng ta cần phải biết và tạo cho mình một lí tường sống cao đẹp, sống vì mọi người, vì quê hương đất nước. Bản thân mỗi chúng ta hãy tự nhìn lại cách sống của mình để hướng đến tương lai tươi sáng.
3. Kết bài
- Đánh giá tác phẩm và hình ảnh Tnú:
+ Cũng như nhiều nhân vật văn học thời chống Mĩ, Tnú được xây dựng bàng bút pháp lãng mạn, giàu chất lí tưởng, là kết tinh vẻ đẹp anh hùng của người dân Tây Nguyên.
+ Qua nhân vật này Nguyễn Trung Thành muốn thể hiện một số phận nhất là con đường của nhân dân Tây Nguyên, nhân dân miền Nam trong quá trình đấu tranh giải phóng: cần phải dùng bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực phản cách mạng.
- Khẳng định lại trách nhiệm thanh niên ngày nay.
- Liên hệ bản thân.
