M.Sô-lô-khốp là nhà văn lỗi lạc của nước Nga và được coi là một trong những nhà văn xuôi lớn nhất thế kỉ XX. ông được nhận giải Nô-ben về văn học vào năm 1965. Tác phẩm của ông đã được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới. Năm 1957, ông viết tác phẩm Số phận con người mô tả chiến tranh trong bộ mặt thật của nó. Trong khi lên án chiến tranh xâm lược, biểu dương khí phách anh hùng của nhân dân, nhà văn không ngần ngại nói lên cái giá rất đắt của chiến thắng, những đau khổ tột cùng mà con người phải chịu đựng trong chiến tranh. Từ đó, nhà văn đã khám phá ra chiều sâu tính cách con người Nga bình dị, nhân ái. Những con người như Xô-cô-lốp với ý chí, nghị lực phi thường của con người đã có thể khắc phục được khó khăn, gian khổ, vượt qua được số phận éo le bằng lòng nhân hậu, bao dung vô bờ bến.
Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, nỗi đau xót vì tiếc thương những người đồng đội đã vĩnh viễn mất đi khiến Xô-cô-lốp như người mất hồn chưa nguôi thì anh còn nhận được tin là gia đình mình đã bị giết chết bởi bàn tay bọn phát xít. Chính vì thế, anh không dám quay trở lại quê hương mà đến sống ở nhà vợ chồng một người bạn. Nhưng vấn đề mới lại đặt ra cũng không kém phần cấp thiết: về đâu và làm gì để sống ? Nỗi buồn và sự cô đơn đã là bạn đồng hành với Xô-cô-lốp,đưa anh đến với rượu như một điều tất yếu: Phải nói rằng tôi đã quá say mê cái món nguy hại ấy.
Khi gặp bé Va-ni-a, thì cuộc đời anh thay đổi hẳn. Chính cậu bé đã làm thay đổi cuộc đời anh. Khi thấy chú bé thì anh thấy thích nó, và lạ thật đến nỗi bắt đầu thấy nhớ nó, cố chạy xe cho nhanh để được về gặp nó. Anh quan tâm đến nó với tình cảm thương xót cho sự trơ trọi, vất vưởng và đói khát của một đứa trẻ mồ côi, không nơi nương tựa. Đây chính là sự đồng cảm của những người cùng cảnh ngộ.
Biết hoàn cảnh của chú bé, Xô-cô-lốp đã khóc những giọt nước mắt nóng hổi sôi lên ở mặt tôi và đây cũng chính là động lực để thôi thúc anh quyết định nhận chú bé là con. Niềm hạnh phúc của nó làm mắt anh cứ mờ đi, cả người run lên, hai bàn tay lẩy bẩy. Từ cảm xúc dạt dào đến với hành động quàng tay sang ôm lấy nó, khẽ áp nó vào người. Anh cũng bất ngờ với niềm vui đến mức không làm sao dứt khỏi chú con trai mới này. Sự gắn bó mật thiết của hai cha con đã tác động đến tâm hồn Xô-cô-lốp, khiến cho trái tim đã suy kiệt, đã bị chai sạn vì đau khổ, nay i lại trở nên êm dịu hơn... Chính tình yêu thương và quyết định nhân ái là liều thuốc kì diệu giúp Xô-cô-lốp vượt qua nỗi đau của chính mình, và chính sức mạnh của tình thương yêu đã sưởi ấm tâm hồn tưởng như đã chai sạn của Xô-cô-lốp.
Nỗi đau của quá khứ sẽ mãi là một vết thương không thể lành trong lòng. Trong hạnh phúc được yêu thương, chăm chút cho bé Va-ni-a, Xô-cô-lốp vẫn luôn phải đối diện với thử thách của số phận. Từ đây, anh phải gánh trách nhiệm nặng nề là chăm sóc bé Va-ni-a. Anh có ý thức chăm sóc bé Va-ni-a như ăn, ngủ,... nhưng vẫn hơi vụng về. Ẩn sau những hành động đó là trái tim chân thành, mộc mạc của một tấm lòng nhân hậu.
Anh cố gắng không làm tổn thương cho tâm hồn non trẻ của bé Va-ni-a bằng cách cố giấu đi sự thật về cuộc đời của chính bé Va-ni-a. Khi cậu bé hỏi Xô-cô-lốp: Bố ơi, cái áo bành tô bằng da của bố đâu rồi ? thì anh đã phái đánh trống lảng. Một kí ức về người cha nó đã lóe lên trong đầu đứa trẻ. Nó nhớ lại chiếc áo bành tô bằng da mà bố đẻ nó từng mặc. Anh cho rằng chưa đến lúc nói cho chú bé biết sự thật cay đắng, chưa nên làm u ám tâm hồn ngây thơ của chú bé có cặp mắt xanh như da trời, long lanh như những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm. Xô-cô-lốp đã nén nỗi đau riêng của mình để đem lại niềm vui cho chú bé. Giờ đây, chính anh cũng đang phải chịu đựng tất cả những mất mát để cho tâm hồn thơ ngây của bé Va-ni-a được thanh thản.
Hai số phận đau khổ, bất hạnh đã nương tựa vào nhau, nâng đỡ nhau, Va-ni-a bé bỏng cần nơi nương tựa, che chở; còn Xô-cô-lốp với tình thương yêu và trách nhiệm đã giúp anh vượt qua nỗi đau của số phận. Nhờ sự kiên cường và tấm lòng nhân hậu nên Xô-cô-lốp đã vượt qua được thử thách của cuộc đời. Như vậy, chỉ có tình thương mới chữa lành được vết thương trong trái tim - đó là quy luật tâm lí mà nhiều nhà văn đã khám phá ra. Cuối cùng, tác giả gửi gắm niềm tin và hi vọng: Thiết nghĩ rằng con người Nga đó, con người có ý chí kiên cường, sẽ đứng vững được và sống bên cạnh bố, chú bé kia một khi lớn lên sẽ có thể đương đầu với mọi thử thách, sẽ vượt qua mọi chướng ngại trên đường nếu như Tổ quốc kêu gọi. Như vậy, tác giả đã bày tỏ niềm tin mãnh liệt vào tính cách Nga, con người Nga: dù cho số phận có nghiệt ngã, đau khổ nhưng bằng ý chí kiên cường và lòng thương yêu thì họ đã vượt qua thử thách kiên cường đó để hướng tới một tương lai tươi sáng hơn.
