Truyện ngắn Những dứa con trong gia đình nói về những con người trong một gia đình nông dân Nam Bộ có truyền thống yêu nước, căm thù giặc sâu sắc, thủy chung son sắt với quê hương, cách mạng. Truyền thống đó đã gắn bó những con người trong gia đình này với nhau. Chính sự hòa quyện giữa tình cảm gia đình với tình yêu đất nước, giữa truyền thống gia đình với truyền thống dân tộc đã tạo nên sức mạnh to lớn của con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
Bài tập yêu cầu phân tích và so sánh các tính cách nhân vật Chiến và Việt để làm rõ truyền thống của gia đình được kế thừa và phát huy mạnh mẽ trong những đứa con.
a) Nhân vật Chiến có nhiều nét giống má (giống ở vóc dáng, ở đức tính gan góc, ở tính đảm đang, tháo vát). Tuy vẫn có lúc còn rất "trẻ con" (tranh công bắt ếch, tranh công bắt tàu giặc, tranh đi tòng quân với em), nhưng vẫn ý thức được mình là chị (nhường nhịn em, thương em, lo cho em). Chiến đúng là một cô gái mới lớn, một người chị. Qua ngòi bút Nguyễn Thi, Chiến là một tính cách khá đa dạng: vừa là một cô gái mới lớn tính khí còn rất "trẻ con" vừa là người chị biết nhường em, biết lo toan, đảm đang, tháo vát.
So với người mẹ, Chiến có những nét mới của thế hệ sau: hồn nhiên, vui tươi, hay cười, thích làm dáng. Chiến bắn tàu giặc từ khi còn nhỏ, đi đánh giặc với lời thề: "Nếu giặc còn thì tao mất".
b) Tính cách Việt có nét riêng dễ mến của một cậu con trai mới lớn, tính tình ngây thơ rất trẻ con, hiếu động. Nếu Chiến luôn biết nhường nhịn em, thì trái lại, Việt lại hay tranh giành phần hơn với chị, Việt rất thích đi câu cá, bắn chim và đến khi đi bộ đội vẫn đem theo cả cái súng cao su ở trong túi. Việt thương chị theo cách rất trẻ con (giấu chị, sợ mất chị). Mọi công việc trong nhà, Việt đều phó thác cho chị. Đêm trước ngày lên đường, Chiến lo toan thu xếp chu đáo việc nhà còn Việt thì vô tư, "lăn kềnh ra ván cười khì khì", vừa nghe vừa "chụp một con đom đóm úp trong lòng bàn tay" rồi ngủ quên lúc nào không biết.
Tuy vẫn còn vẻ hồn nhiên, vô tư nhưng Việt cũng thật đường hoàng, chững chạc trong tư thế của người chiến sĩ trẻ dũng cảm, kiên cường. Trong dòng sông truyền thống, Việt là con sóng vươn xa nhất, là người tiêu biểu nhất cho tinh thần tiến công cách mạng.
