Cảm nhận của anh (chị) về vẻ đẹp của hình tượng Sông Đà trong tác phẩm Người lái đò Sông Đà - Nguyễn Tuân và hình tượng sông Hương trong tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông? - Hoàng Phủ Ngọc Tường. Từ đó, trình bày suy nghĩ của mình về việc bảo vệ cảnh quan thiên nhiên của quê hương, đất nước.
1. Mở bài
- Giới thiệu vài nét cơ bản về hai tác giả.
+ Nguyễn Tuân là bậc thầy về ngôn ngữ trong nền văn học hiện đại Việt Nam. Những tác phàm của ông viết bằng cái “ngông” và bằng tình yêu tha thiết. Người lái đò Sông Đà là bài tùy bút lấy cảm hứng từ chuyến đi thực tế. Hình ảnh con Sông Đà được nhìn qua lăng kính tâm hồn nghệ sĩ với nhiều vẻ đẹp khác nhau mang lại ấn tượng độc đáo đối với người đọc. Nguyễn Tuân đã rất thành công khi xây dựng hình tượng Sông Đà bằng chất liệu ngôn ngữ và tình cảm phong phú.
+ Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong những cây bút kí tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Với thể loại kí, Hoàng Phủ Ngọc Tường thể hiện trên từng trang văn vốn kiến thức uyên bác và cách viết tài hoa. Ai đã đặt tên cho dòng sông? là tác phẩm tiêu biêu cho phong cách kí của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp của sông Hương, thiên nhiên và con người xứ Huế với những trang văn vừa giàu chất trí tuệ, vừa giàu chất thơ, nội dung thông tin về văn hỏa lịch sử rất phong phú.
- Khái quát dẫn vào vấn đề cần so sánh.
+ Sông nước xứ Việt đã tuôn chảy trong bao áng thơ ca trong trẻo ngọt ngào. Trong văn xuôi cũng vậy và có lẽ gợi cảm nhất vẫn là hình tượng Sông Đà trong tuỳ bút Người lái đò Sông Đà của Nguyễn Tuân hình tượng sông Hương trong bài kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
+ Hình tượng hai con sông ấy dường như đã kết đọng những vẻ đẹp của sông núi quê hương và là những đỉnh cao văn chương của hai nhà tuỳ bút xuất sắc nhất Việt Nam.
2. Thân bài
2.1. Cảm nhận chung về dòng sông
- Đề tài những dòng sông luôn trở đi trở lại trong biết bao nhiêu trang thơ trang vãn của những người nghệ sĩ. Nếu như con sông Hồng được miêu tả trong tứ thơ Tràng giang của Huy Cận thì một lần nữa hình ảnh những dòng sông lại được Nguyên Tuân và Hoàng Phủ Ngọc Tường chọn để làm nên hai tác phẩm đó là Người lái đò Sông Đà và Ai đã đặt tên cho dòng sông?. Qua đó vẻ đẹp của hai con sông Sông Đà Tây Bắc và sông Hương xứ Huế được hiện lên thật đẹp và nên thơ.- Có thể nói ngoài vẻ đẹp hung bạo và rầm rộ như bản trường ca của rừng già của hai dòng sông thì chúng ta còn thấy được vẻ đẹp trữ tình đầy thi vị của chúng.
2.2. Nét tương đồng của hai dòng sông
2.2.1. Sông Đà và sông Hương đều được các tác giả miêu tả như một nhân vật trữ tình có đầy đủ những nét tính cách với những vẻ đẹp đặc trưng riêng biệt, thể hiện tình yêu thiên nhiên, tình yêu quê hương, đất nước.
2.2.2. Sự tương đồng của hai hình tượng.
a. Sông Đà và sông Hương đều mang những nét đẹp của sự hùng vĩ.
- Vẻ đẹp hùng vĩ của Sông Đà thể hiện qua sự hung bạo dữ dội của nó ưên nhiều phương diện:
+ Hướng chảy “độc bắc lưu”...
+ Bờ sông dựng vách thành, mặt sông đúng ngọ mới có mặt trời...
+ Ghềnh Hát Loóng, dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, ...
+ Cái hút nước giống như cái giếng bê tông...
+ Âm thanh réo gầm như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu...
+ Trùng vi thạch thuỷ trận ba vòng.
(Lưu ý: phần về trùng vi thạch thuỷ trận chỉ nhắc đến, sẽ triển khai ở phần riêng).
- Sông Hương cũng thật hùng vĩ khi đi giữa lòng Trường Sơn - sông Hương là bàn trường ca cùa rừng già hùng tráng dữ dội rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, cuộn xoáy như cơn lôc — ở khúc thượng nguồn ấy, sông Hương đầy hoang dã, phóng khoáng như cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại, có một bàn lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng.
b. Hai dòng sông đều lấp lánh vẻ đẹp thơ mộng lãng mạn.
- Sông Đà:
+ Dáng vẻ tuôn dài tuôn dài như áng tóc trữ tình từ đầu tóc chân tóc,...
+ Sắc nước thay đổi từng mùa...
+ Hội tụ bao vẻ gợi cảm...
- Sông Hương:
+ Ở thượng lưu: cũng đã thật trữ tình mĩ lệ dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đo quyên rừng.
+ Khi về đến đồng bàng sông Hương giống như người gái đẹp nằm ngũ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại được người tình mong đợi đến đánh thức.
+ Khi vào giữa lòng thành phố Huế sông Hương như “điệu slow tình cảm” - một giai điệu trữ tình chậm rãi dành riêng cho xứ Huế,...
2.2.3. Hình tượng hai con sông đều dược khắc họa bàng ngòi bút tài hoa uyên bác: cà hai nhà văn đều đã vận dụng cái nhìn đa ngành, vận dụng kiến thức của nhiều lĩnh vực nghệ thuật để khắc hoạ hình tượng. Đó là vận dụng cái nhìn, kiến thức của địa lí, lịch sử, thi ca, âm nhạc, huyền thoại.
2.3. Nét độc đáo của mỗi hình tượng
- Hình tượng Sông Đà:
+ Được tô đậm nhất ờ nét hung bạo dữ dội - tập trung rõ nét nhất ở hình ảnh trùng vi thạch thuỷ trận: đầy tướng đá, quân nước, hàng tập đoàn cửa tử...
+ Sông Đà được cảm nhận chủ yếu thông qua lăng kính nghiêng về sự phi thường khác lạ: tiếng nước như tiếng rống của một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa; đá trên sông như những tên tướng mặt ngỗ ngược...
+ Sự hung bạo dữ dội của Sông Đà đã làm cái nền thể hiện tài hoa trí dũng của người lái đò Sông Đà.
- Hình tượng sông Hương:
+ Được tô đậm nhất ở nét lãng mạn nữ tính - sông Hương luôn mang dáng vẻ một người gái đẹp, say đắm tình yêu: cô gái Di-gan phóng khoáng..., người con gái đẹp nằm ngủ mơ màng, người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya, sông Hương như nàng Kiều trở lại tìm Kim Trọng dể nói một lời thề trước khi đi xa...', trong đời thường sông Hương làm một người con gái dịu dàng của đất nước.
+ Sông Hương được nhìn chủ yếu qua lăng kính tình yêu: xuôi về phía thành phố tựa một cuộc tìm kiếm có ý thức, người tình nhân đích thực của một người con gái đẹp. Khi vào giữa lòng thành phố Huế sông Hương mềm hẳn đi, như một tiếng vâng không nói ra của tình yêu. Trước khi đổ ra cửa biển, sông Hương như người con gái dùng dằng chia tay người yêu với nỗi vương vấn, cà một chút lảng lơ kín đáo...
+ Thông qua hình tượng sông Hương mang đậm chất nữ tính ấy, nhà văn đã thể hiện được vẻ đẹp lãng mạn trữ tình thơ mộng cùa đất trời và con người xứ Huế.
2.4. Đánh giá
- Qua vẻ đẹp tương đồng của hai dòng sông, ta bắt gặp sự tương đồng độc đáo của hai tâm hồn có tình yêu thiên nhiên tha thiết và niềm tự hào với vẻ đẹp của non sông đất nước Việt Nam.
- Mỗi nhà văn đều có một phong cách nghệ thuật độc đáo trong việc thể hiện hình tượng các dòng sông, giúp người đọc có những cách nhìn phong phú. đa dạng về vẻ đẹp của quê hương, đất nước mình. Cả hai tác giả đều vận dụng cái nhìn đa ngành, vận dụng kiến thức trên.
2.5. Trách nhiệm của bản thân trong việc bảo vệ cảnh quan thiên nhiên
- Cảnh quan thiên nhiên quen thuộc và gần gũi với chúng ta như những người bạn thân thiết trong cuộc đời. Thế nhưng vì lợi ích trước mắt, con người đã đối xử tàn tệ với môi trường, thậm chí cổ tình hủy hoại môi trường mà không biết ràng làm như vậy là tự hủy hoại cuộc sông của chính mình.
-Tình trạng ô nhiễm môi trường đang xảy ra trên đất nước Việt Nam và ở khắp nơi trên thế giới. Môi trường ngày càng xấu đi: đất đai bị ô nhiễm trở thành đất chết; nước ở các dòng sông bị nhiễm độc trở thành nguồn phát sinh bệnh tật; núi rừng bị tàn phá trơ trụi, hiện tượng bão lũ xảy ra bất thường, không khí đầy chất độc và nhiệt độ Trái Đất đang nóng dần lên.
-Trách nhiệm bản thân trong việc bào vệ cành quan thiên nhiên của quê hương, đât nước qua hành động cụ thể như: yêu quí, bảo vệ môi trường, quảng bá thắng cảnh... Hãy bảo vệ cảnh quan thiên nhiên như bảo vệ cuộc sống của chính mình! Mỗi chúng ta hãy chung tay góp sức làm cho Trái Đất thực sự trở thành ngôi nhà chung bình yên, tươi đẹp của toàn nhân loại!
3. Kết bài
- Khẳng định lại vấn đề.
+ Qua những vẻ đẹp tương đồng của Sông Đà và sông Hương cho thay sự gặp gỡ cùa hai ngòi bút ở tình yêu thiên nhiên tha thiết và niềm tự hào đối với non sông đất nước.
+ Những nét riêng ở hình tượng Sông Đà và sông Hương là bởi tài năng văn chương độc đáo của mỗi nhà văn.
