Đề bài:
1. Thân em như tấm lụa đào,
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
2. Thân em như củ ấu gai,
Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen.
Ai ơi, nếm thử mà xem!
Nếm ra, mới biết rằng em ngọt bùi
3. Trèo lên cây khế nửa ngày,
Ai làm chua xót lòng này, khế ơi!
Mặt trăng sánh với mặt trời,
Sao Hôm sánh với sao Mai chằng chằng.
Mình ơi! Có nhớ ta chăng
Ta như sao Vượt chờ trăng giữa trời.
a. Trình bày những hiểu biết của anh (chị) về ca dao.
b. Tìm và làm rõ điểm giống nhau giữa hai bài ca dao số 1 và số 2.
c. Phân tích cái hay của bài ca dao thứ 3.
Hướng dẫn:
а. Về nội dung: Ca dao diễn tả đời sống tâm hồn, tình cảm của nhân dân trong mối quan hệ cá nhân, gia đình, xã hội, đất nước. Có ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa, ca dao hài hước, ...
Về nghệ thuật: Ca dao thường là sáng tác tập thể, ngắn gọn, gần gũi với ngôn ngữ hằng ngày, giàu hình ảnh so sánh, ẩn dụ, thường dùng lôi diễn đạt theo một số công thức quen thuộc.
b. Điểm giống nhau giữa hai bài ca dao số 1 và số 2:
- Là lời hát than về thân phận không may mắn.
- Nhân vật trữ tình là người phụ nữ trong xã hội phong kiến.
- Đều bắt đầu bằng cụm từ ‘'Thân em như..”
c. Bài ca dao số 3 mở đầu bằng cách nói quen thuộc “Trèo lên cây...”. Nhưng cây ở bài này là cây khế, một loại cây cũng khá phổ biến, gần gũi với người lao động Việt Nam. Điều đặc biệt là thời gian diễn ra hành động: “nửa ngày”. Trong dân gian, nửa ngày, giữa buổi là khoảng thời gian dang dở.
- “Ai làm chua xót lòng mày khế ơi”. Khế chua, lòng người cũng chua chát, lỡ làng. Từ “ai” phiếm chỉ, mơ hồ, không xác định lại càng làm nổi bật thêm cảm xúc này.
- Cặp lục bát tiếp theo mượn hình ảnh mặt trăng, mặt trời, sao Hôm, sao Mai - tượng trưng cho sự xứng đôi vừa lứa, sự gắn bó không thể chia lìa để giải bày tình yêu.
- Cặp lục bát cuối trực tiếp bày tỏ và khẳng định tình cảm bằng câu hỏi hàm ý khẳng định: xa nhau mình có nhớ ta, còn ta luôn nhớ nhung chờ đợi như thể ngôi sao Vượt vẫn ngày ngày chờ đợi ánh trăng, dù cô đơn mòn mỏi.
