Anh (chị) hãy phân tích nhân vật Huấn Cao trong truyện ngắn Chữ người tử tù và ông lái đò trong tùy bút Người lái đò Sông Đà để thấy được chất tài hoa trong phong cách sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Tuân.
1. Mở bài
- Nguyễn Tuân (1910 - 1987) là một nhà văn suốt đời đi tìm cái đẹp. Trước cách mạng, ông quan niệm cái đẹp chỉ có trong quá khứ Vang bóng một thời và tài hoa nghệ sĩ chỉ có ở những con người xuất chúng của thời trước còn vương sót lại. Còn sau cách mạng, ông không đối lập quá khứ với hiện tại và cái đẹp có cả ở quá khứ, hiện tại, đặc biệt là phẩm chất tài hoa có thể có ở cả nhân dân đại chúng.
- Qua việc phân tích hai nhân vật ông Huấn Cao trong Chữ người từ tù và nhân vật ông lái đò trong Người lái đỏ Sông Đà, chúng ta cũng có thể thấy rõ điều đó.
2.Thân bài
2.1. Phân tích nhân vật Huấn Cao trong truyện ngắn “Chữ người tử tù”
-Chữ người tử tù là một truyện ngắn xuất sắc nhất của Nguyễn Tuân viết trước cách mạng (1940) rút từ tập Vang bóng một thời. Đây là truyện ngắn có nội dung tư tưởng sâu sắc và có nhiều thành công về phương diện nghệ thuật. Giá trị tư tưởng và nghệ thuật bộc lộ tập trung trong hình tượng nhân vật Huấn Cao
- Cũng như các nhân vật trong Vang bóng một thời, vẻ đẹp của Huấn Cao trước hết là vẻ đẹp của con người tài hoa, nghệ sĩ. Phẩm chất tài hoa nghệ sĩ này được biểu hiện rõ nhất là ở cái tài viết chữ đẹp.
+ Một thời Hán học, cha ông ta viết chữ Nho, một loại chữ giàu tính tạo hình. Các nhà Nho xưa viết chữ để bộc lộ cái tâm, cái chí, viết chữ đã trở thành một môn nghệ thuật gọi là thư pháp.
+ Và Huấn Cao là một nghệ sĩ rất mực tài hoa trong nghệ thuật này Tài viết chữ rất nhanh và đẹp của ông nối tiếng khắp cả tỉnh Sơn. Ngay cả viên quản ngục của một huyện nhỏ vô danh cũng biết: Chữ ông đẹp lắm, vuông lắm... có được chữ ông Huấn Cao mà treo trong nhà là có một vật báu trên đời. Cho nên Sở nguyện cùa viên quân ngục này là có một ngày kia treo ở nhà riêng một câu đổi do tay ông Huấn Cao viết.
+ Để có được chừ của Huấn Cao, viên quản ngục không những phải dụng công, phải nhẫn nhục, mà còn phải liều mạng. Bởi vì biệt đãi Huấn Cao, một kẻ tử tù là một việc làm nguy hiểm, có khi phải trả giá bang tính mạng của mình.
- Huấn Cao còn là con người có thiện lương trong sáng, cao đẹp. Nghĩa là Huấn Cao rất giàu chữ tâm.
+ Huấn Cao có tài viết chữ, nhưng không phải ai ông cũng cho chữ. Ông không bao giờ ép mình cho chữ vì vàng ngọc, hay quyền thế, ông chỉ trân trọng những ai biết yêu quý cái đẹp, cái tài. Cho nên, suốt đời Huấn Cao chỉ mới viết hai bộ tứ bình và một bức trung đường cho ba người bạn thân mà thôi.
+ Ông tỏ thái độ khinh bạc ra mặt viên quản ngục vì tưởng rằng viên quản ngục có âm mưu đen tối gì, khi thấy viên quan ấy biệt đãi mình. Rồi ông Cảm tấm lòng biệt nhỡn liên tài của quản ngục và thầy thơ lại, khi biết họ thành tâm xin chữ. Huấn Cao quyết không phụ tấm lòng của họ nên mới diễn ra cảnh cho chữ trong nhà lao, được tác giả gọi là Một cảnh tượng xưa nay chưa từng có.
- Huấn Cao còn đẹp hơn nữa ở phẩm chất bất khuất, hiên ngang Đẹp ờ phẩm chất tài hoa, nghệ sĩ, có thiên lương, chữ tâm trong sáng, cao đẹp, Huân Cao còn đẹp hơn nữa ở phâm chât bất khuất, hiên ngang của một bậc anh hùng hào kiệt.
+ Huấn Cao dám chống lại triều đình mà ông căm ghét, khinh bỉ. Dù chí lớn không thành, tư thế Huấn Cao bao giờ cũng hiên ngang, bất khuất. Bị dẫn vào huyện ngục, ông không chút run sợ trước những kẻ đang nắm giữ vận mệnh của mình.
+ Ông lừng lững dẫn sáu đồng chí tù, hiên ngang bước vào nhà lao. Giữa chốn lao tù đầy tử khí, ông vân thản nhiên nhăm rượu thịt do thơ lại mang đên coi Như cái việc ông vân làm trong cái hứng bình sinh. Và ông đã sẵn sàng trả lời viên quản ngục bằng những câu hết sức cao ngạo, dù biết rằng có thể sẽ bị những trận đòn báo thù khủng khiếp.
+ Là một từ tù chỉ đợi ngày ra pháp trường, vậy mà Huấn Cao vẫn hiện lên trong tư thế ung dung, đĩnh đạc đường hoàng, ngang tàng kiêu dũng của một bậc anh hùng Chọc trời khuấy nước mặc dầu — Dọc ngang nào biết trên đầu có ai. Tuy nhiên đây là một anh hùng thât trận, một tử tù.
- Nhân vật Huấn Cao bộc lộ lí tưởng thẩm mĩ của Nguyễn Tuân.
+ Sự thống nhất của cái tài, cái tâm và khí phách anh hùng. Qua nhân vật này, Nguyễn Tuân muốn biểu lộ niềm tin bất diệt vào những giá trị cao quý của con người và sức mạnh kì diệu của cái đẹp, đồng thời cũng bày tỏ tấm lòng yêu nước thầm kín của mình.
+ Vì thế, Huấn Cao đã trở thành biểu tượng cho sự chiến thắng cùa ánh sáng đối với bóng tối, của cái đẹp, cái cao cả đối với cái phàm tục, dơ bẩn, của khí phách hiên ngang đối với thói quen cam chịu nô lệ.
- Nhân vật Huấn Cao là một nhân vật của ưuyện ngắn được xây dựng theo bút pháp lãng mạn.
+ Đe làm nổi bật vẻ đẹp Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã đặt nhân vật vào trong một tình huống độc đáo: Cuộc gặp gỡ giữa Huấn Cao và quản ngục.
+ Đó là cuộc gặp gỡ giữa từ tù với quan coi ngục, nhưng cũng là một cuộc hội ngộ kì lạ giữa những kẻ Liên tài tri kỉ với nhau.
- Khắc hoạ hình tượng Huấn Cao, để làm nổi bật sự chiến thắng của cái tài. cái đẹp, cái tâm và khí phách hiên ngang, Nguyễn Tuân sử dụng triệt để sức mạnh của “Nguyên tắc tương phàn đổi lập của bút pháp lãng mạn". Ở truyện ngắn này, nhà văn cũng đã thể hiện cái tài dựng cảnh, dựng người với ngôn ngữ cổ kính, trang trọng, tinh tế.
2.2. Phân tích nhân vật ông lái đò trong “Tùy bút Người lái đò Sông Đà"
- Tuỳ bút Người lải đò Sông Đà là một trong những tác phẩm đặc sắc nhất của Nguyễn Tuân viết sau cách mạng, được in trong tập Tùy bút Sóng Đà (1960). Ở tuỳ bút này, người lái đò Sông Đà là một hình tượng độc đáo, hấp dẫn mang rõ dấu ấn phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân.
- Trước hết ông lái đò là người rất mực tài trí, dũng cảm trong những chuyến vượt thác đầy hiểm nguy.
+ Để làm nổi bật phẩm chất này, Nguyễn Tuân đã có dụng ý nghệ thuật sâu xa là để cho người lái đò xuất hiện trên một hoàn cảnh đầy thử thách khốc liệt.
+ Nguyễn Tuân khẳng định Ông muốn ghi cái đoạn này cái hình ảnh chiến đấu gian lao của người lái đò trẽn chiến trường Sông Đà, trên một quãng thuỷ chiến ở mặt trận Sông Đà. Nguyễn Tuân đã mô tả một cách chân thật vừa trân trọng, vừa yêu thương, vừa cảm phục nhân vật ông lái đò vô cùng hiên ngang, trí dũng trong cuộc chiến đấu với những con sóng, con thác đầy hung dữ, nguy hiểm.
+ Cuộc vượt thác, dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân diễn ra như một trận đánh dữ dội có nhiều hồi, nhiều đợt, mỗi đợt lại có những thừ thách ác liệt khác nhau, dòng sông bày ra những thạch trận hiêm hóc khác nhau: Đá ờ đây từ ngàn năm vẫn mai phục trong lòng sông... để vồ láy con thuyên. Đá bày ra thạch trận trên sông với những boong-ke chìm và pháo đài nói, phôi hợp với đá, nước thác reo hò làm thanh viện cho đả phải tiêu diệt tất cả thuyền trưởng thủy thủ ngay ở chân thác.
+ Kho từ vựng giàu có và vốn kiến thức văn hoá khoa học phong phủ, uyên bác như quân sự, võ thuật, thể dục thể thao, điện ảnh... của Nguyễn Tuân được dịp huy động để miêu tả cuộc thuỷ chiến ác liệt giữa người lái đò và sóng thác Sông Đà Sóng nước thúc gối vào bụng và hông thuyền... có lúc chủng đội cà thuyền lên... sóng thác đã đánh đến miếng đòn hiềm độc nhất. Có lúc tưởng như ông lái đò sẽ bị con thuỷ quái Sông Đà vô cùng hung bạo ấy nuốt chửng.
Nhưng ông lái đò vẫn không hề nao núng, trái lại vẫn bình tĩnh chủ động chiến đấu một cách dũng cảm đầy mưu trí như một vị chỉ huy tài trí tuyệt vời, điều khiển con thuyền lần lượt vượt qua các thác ghềnh như phá cái trận đồ bát quái của dòng sông hung bạo, ... dòng nước hùm beo đang hồng hộc tế mạnh trên Sông Đà. Nhưng người lái đò vẫn cưỡi lên thác Sông Đà phải cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ.
- Người lái đò tài hoa tuyệt vời.
+ Ông lái đò còn là người rất mực tài hoa. có phong thái ung dung, pha chút nghệ sĩ. Sóng, thác Sông Đà rất khẳc nghiệt, chỉ cần người lái đò một phút thiếu chính xác, một tích tắc thiếu bình tĩnh, nhỡ tay. hoa mắt là có thề phải trả giá bằng cả chính sinh mệnh của mình. Nhưng sóng, thác Sông Đà dù có hung dữ đến đâu, cũng bị khuất phục trước người lái đò thời nay. Bởi người lái đò là một nghệ sĩ có nghệ thuật chở đò kì diệu. Nghệ thuật ấy được biểu hiện rõ nhất ở khả năng nắm chắc quy luật tất yếu của Sông Đà, nhờ thế mà người lái đò trờ thành người tự do, người chiến thắng.
+ Ông lái đò đã nắm chắc được binh pháp của thần sông, thần đá, thuộc lòng các luồng sinh, luồng tử mà chủ động trong mọi tình huống. Lúc thì ông cưỡi thác nắm lấy bờm sóng mà phóng nhanh qua cứa tư lúc lại ghì cương đè san lên mà chặt đôi con thác đê mỡ đường tiến. Thế là. bằng những động tác nhuần nhuyễn hoàn hảo rất tinh thông trong nghề nghiệp của mình, ông lái đò đã lái con thuyền như một mũi tên tre xuyên qua hơi nước, xuyên qua biêt bao ghềnh thác hiểm nghèo của dòng sông hung bạo này. Nguyễn Tuân gọi người lái đò của mình có tay lủi ra hoa là như vậy. Người lái đò trở thành một người nghệ sĩ, một người anh hùng chiến thắng thiên nhiên.
- Ngày xưa Nguyễn Tuân bị xem là nhà văn có quan điểm duy mĩ. Ngày nay ông hướng ngòi bút của mình đến những con người lao động bình thường đang âm thầm cống hiến cho đất nước.
+ Ông phát hiện ra nét tài hoa nghệ sĩ của họ được thể hiện ngay trong công việc lao động vô cùng nguy hiếm nhưng cũng vô cùng cao cả của mình. Nguyễn Tuân gọi đó là chất vàng mười mang sẵn trong tâm trí con người Tây Bắc. Qua đây, Nguyễn Tuân muốn phát biểu một quan niệm: người anh hùng không chỉ xuất hiện trong chiến đấu, mà còn xuất hiện trong cuộc sống lao động bình thường.
3. Kết bài
- Tóm lại Huấn Cao là kiểu nhân vật tiêu biểu cho bút pháp lãng mạn của Nguyễn Tuân trước Cách mạng tháng Tám; Còn người lái đò là kiểu nhân vật tiêu biểu cho phong cách Nguyễn Tuân sau cách mạng.
- Qua đây, ta thấy Nguyễn Tuân xứng đáng là một nhà văn suốt đời mải mê đi tìm cái đẹp. ca ngợi cái đẹp và không ngừng sáng tạo, bao giờ ông cũng tạo được cho mình một nét phong cách độc đáo hấp dẫn.
