Đang chuẩn bị liên kết để tải về tài liệu:
15 Thiết kế thí nghiệm (Design of experiments)

Cụm từ “thí nghiệm” ở đây không chỉ bao gồm các hoạt động trong phòng thí nghiệm, mà còn bao gồm cả những công trình khảo sát rộng lớn hơn như thử nghiệm lâm sàng đối chứng ngẫu nhiên (randomized clinical trial), các công trình nghiên cứu tiêu biểu một thời điểm (còn gọi là nghiên cứu cắt ngang hay cross-sectional study), thăm dò ý kiến, điều tra về điều tra dân số, v.v Ngay cả một chính sách kinh tế cũng có thể xem là một thí nghiệm – thí nghiệm xã hội. Một thí nghiệm đạt tiêu. | 15 mi 1 Ẩ J 1 r 1 K Thiêt kê thí nghiệm Design of experiments Cụm từ thí nghiệm ở đây không chỉ bao gồm các hoạt động trong phòng thí nghiệm mà còn bao gồm cả những công trình khảo sát rộng lớn hơn như thử nghiệm lâm sàng đối chứng ngẫu nhiên randomized clinical trial các công trình nghiên cứu tiêu biểu một thời điểm còn gọi là nghiên cứu cắt ngang hay cross-sectional study thăm dò ý kiến điều tra về điều tra dân số v.v. Ngay cả một chính sách kinh tế cũng có thể xem là một thí nghiệm - thí nghiệm xã hội. Một thí nghiệm đạt tiêu chuẩn khoa học phải là một thí nghiệm được thiết kế có hệ thống và khách quan. Chẳng hạn như để biết tỉ lệ mắc bệnh đái đường trong một quần thể chúng ta không cần phải khám nghiệm tất cả cá nhân trong quần thể đó mà chỉ chọn ngẫu nhiên một số cá nhân đại diện. Tuy nhiên nếu số lượng cá nhân đại diện còn gọi là mẫu quá thấp thì công trình nghiên cứu sẽ không cho kết quả chính xác ngược lại nếu số lượng mẫu quá lớn chúng ta sẽ phung phí tiền bạc và cơ sở vật chất một cách không cần thiết. Do đó mục tiêu của thiết kế nghiên cứu là i để phát hiện một ảnh hưởng hay tác dụng của một can thiệp và ii sử dụng cơ sở vật chất và tài lực một cách tối ưu. Qua các chương trước chúng ta đã làm quen với một số mô hình phân tích số liệu. Kết quả của các phân tích này chỉ có giá trị khoa học khi số liệu được thu thập đúng phương pháp và khi công trình nghiên cứu được thiết kế một cách tối ưu. Các mô hình thống kê không thể cung cấp cho chúng ta thông tin về chất lượng của nghiên cứu vì đây là một khía cạnh cần sự thẩm định cẩn thận của nhà nghiên cứu. Do đó thiết kế nghiên cứu đóng một vai trò rất quan trọng cho việc thành bại của một công trình khoa học. Có thể nói rằng một nghiên cứu nếu được thiết kế cẩn thận và đúng phương pháp thì mức độ thành công đã đạt được 50 . Chương này và chương sau sẽ bàn qua một số khái niệm căn bản về thiết kế nghiên cứu và một số mô hình nghiên cứu thông dụng. 15.1 Thuật ngữ Để thuận tiện cho việc theo dõi và quán triệt các