TAILIEUCHUNG - Immanuel Wallerstein với lý thuyết hệ thống thế giới hiện đại và lý thuyết trung tâm - Ngoại vi

Bài viết nhằm tìm kiểu kỹ hơn những hiểu viết về Wallerstein; đi vào hân tích các lý thuyết, tiếp thu và vận dụng lý thuyết hệ thống thế giới của Wallerstein. Phân biệt giữa thuật ngữ Hệ thống thế giới hiện đại với Lý thuyết hệ thống; củng như tiếp cận hệ thống của Wallerstein với hệ thống của Bertalanfly. | Immanuel Wallerstein với lý thuyết hệ thống thế giới hiện đại và lý thuyết trung tõm - Ngoại vi IMMANUEL WALLERSTEIN với lý thuyết hệ thống thế giới hiện đại và lý thuyết trung tâm - ngoại vi Hồ Sĩ Quý(*) Lý thuyết Hệ thống thế giới hiện đại (Modern World-Systems Theory), mà trong đó quan niệm về trung tâm và ngoại vi (Core - Peripheral Theory) đóng vai trò là cách tiếp cận chủ yếu, khám phá những quan hệ hiện thực đã kiến tạo nên hệ thống thế giới ngày nay, là một trong những lý thuyết khoa học xã hội đồ sộ nhất thế kỷ XX. Người đề xuất lý thuyết này là Wallerstein, nhà xã hội học nổi tiếng người Mỹ. (*) Suốt từ thập niên 1970 đến nay, bằng lý thuyết của mình, Wallerstein đã có tiếng nói ở hầu hết các sự kiện nóng của thế giới. Lý thuyết của ông trên thực tế đã thu hút được sự quan tâm đặc biệt của giới khoa học và giới chính trị ở hầu khắp các nước. Sách của Wallerstein được xuất bản bằng nhiều thứ tiếng. Tên tuổi của ông được giảng dạy ở khắp các giảng đường. Không chỉ đóng vai trò là cách tiếp cận cho nhiều công trình nghiên cứu khoa học, lý thuyết Wallerstein còn là ph−ơng pháp luận cho việc hoàn thiện “Khoa học Lịch sử toàn cầu” (Universal History), trực tiếp làm cơ sở cho ủy ban Gulbenkian về tái cấu trúc khoa học xã hội(**) và truyền cảm hứng cho một số phong trào chính trị xã hội trên khắp thế giới. Tại các tổ chức của Liên Hợp Quốc như UNESCO, UNDP, FAO suốt mấy chục năm qua, lý thuyết của Wallerstein thường xuyên được sử dụng như một công cụ hữu hiệu để chống nghèo đói và giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội(***). ở Việt Nam trước thập niên 1990, Wallerstein hầu như không được nhắc tới. Chỉ trong những năm gần đây, các nhà kinh tế học và xã hội học mới nói tới “Hệ thống thế giới” và các nhà nghiên cứu văn hóa - xã hội mới nói tới quan điểm “Trung tâm - ngoại vi” của ông. Tuy thế những hiểu biết về Wallerstein thể hiện trên sách báo thường khá giản đơn. Không mấy ai chủ tâm đi sâu vào

• Triết học
• Lý thuyết hệ thống thế giới hiện đại
• Lý thuyết trung tâm
• Lý thuyết hệ thống thế giới
• Khái niệm lõi ngoại vi
• Cách tiếp cận hệ thống thế giới
• Lý thuyết phát triển văn hóa
• Phát triển văn hóa
• Lý thuyết hiện đại hóa
• Sự thống trị của kinh tế
• Chính trị học so sánh
• Hệ thống chính trị trên thế giới
• So sánh hệ thống chính trị trên thế giới
• Phương pháp nghiên cứu Chính trị học so sánh
• Hệ thống chính trị Mỹ
• Hệ thống chính trị Pháp
• lý thuyết phát triển
• hệ thống thế giới
• thế giới thứ ba
• trường phái hệ thống thế giới
• sự phụ thuộc
• trường phái sự phụ thuộc
• trường pháp hệ thống thế giới
• kinh tế thế giới
• nước trung gian
• khủng hoảng tài chính
• tài chính toàn cầu