TAILIEUCHUNG - Số phận của Ngôn quan thời Lê Sơ: Góc nhìn từ mối quan hệ giữa vua và chức quan Ngự sử

Bài viết này nhằm xem xét số phận của các viên quan thuộc Ngự sử đài đặt trong mối quan hệ với vua. Những kiến giải của bài viết sẽ góp phần làm sáng tỏ hơn chức năng, vai trò và số phận của “ngôn quan” dưới thời Lê Sơ. | JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Social Sci., 2016, Vol. 61, No. 5, pp. 105-111 This paper is available online at DOI: SỐ PHẬN CỦA “NGÔN QUAN” THỜI LÊ SƠ: GÓC NHÌN TỪ MỐI QUAN HỆ GIỮA VUA VÀ CHỨC QUAN NGỰ SỬ Phan Ngọc Huyền Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Thời kì Lê Sơ, cơ quan Ngự sử đài được tổ chức hoàn thiện hơn và quy củ hơn so với thời Trần. Chức năng “ngôn quan” (giữ lời nói) của các quan Ngự sử cũng được đề cao, đặc biệt trong việc can gián, góp ý vua. Song cũng vì chức nhiệm cao cả này mà sinh mệnh chính trị của quan Ngự sử nhiều khi rất mong manh. Họ có thể bị thuyên chuyển công tác, cắt chức, thậm chí phải đánh đổi cả tính mạng để làm tròn chức trách của mình. Bài viết này nhằm xem xét số phận của các viên quan thuộc Ngự sử đài đặt trong mối quan hệ với vua. Những kiến giải của bài viết sẽ góp phần làm sáng tỏ hơn chức năng, vai trò và số phận của “ngôn quan” dưới thời Lê Sơ. Từ khóa: Lê Sơ, Ngự sử đài, Ngôn quan, Đài quan, can gián. 1. Mở đầu “Ngôn quan” là thuật ngữ dùng để chỉ đội ngũ quan viên có chức năng chính bao gồm tấu (nêu/bày tỏ ý kiến với vua) và hặc (hạch tội/vạch ra những hành vi trái phép của quan lại). Đội ngũ “ngôn quan” thời Lê Sơ bao gồm các viên quan ở Ngự sử đài và Lục khoa trong triều đình cùng với Hiến sát sứ ti ở các đạo. Đây là những quan lại có chức nhiệm đặc biệt – chức quan “giữ lời nói” nên sự nghiệp quan trường và sinh mệnh chính trị của họ cũng rất đặc biệt. Trong phạm vi bài viết này, số phận của “ngôn quan” được giới hạn từ góc nhìn về mối quan hệ giữa vua và các chức quan thuộc Ngự sử đài (còn được gọi tắt là Ngự sử hoặc Đài quan). Đây là một hướng tiếp cận mới trong nghiên cứu về quan chế Đại Việt dưới thời Lê Sơ. Trên thực tế, cho đến nay những công bố liên quan đến chủ đề này rất ít và mới chỉ có một số bài viết trên tạp chí như Đài quan thời Lê Sơ của Đào Tố Uyên và Phan Ngọc Huyền (Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử, số 11 năm 2010, ), Tư hiến

• Lịch sử - Văn hoá
• Số phận của Ngôn quan thời Lê Sơ
• Ngự sử đài
• Mối quan hệ giữa vua và chức quan Ngự sử
• Đài quan thời Lê Sơ
• Lịch triều hiến chương loại chí
• Lịch sử Việt Nam
• Nhân vật lịch sử
• Phép tắc các triều đại
• Hình luật chí
• Binh chế chí
• Sử học Việt Nam
• Quan chức chí
• Lễ nghi chí
• Dư địa chí
• Luận văn Thạc sĩ
• Luận văn Thạc sĩ Văn học Việt Nam
• Nghệ thuật viết tiểu sử nhân vật
• Thiên “Nhân vật chí”
• Văn học triều Nguyễn
• Văn học triều Nguyễn (Tập 2)
• Cao Bá Quát (1809 1854)
• Nguyễn Công Trứ (1778 1858)
• Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu
• Hệ thống quan chức
• Thời đại nhà Trần
• Thời đại phong kiến dân tộc
• Đại Việt sử kí toàn thư
• Hoạt động đi sứ sang Trung Quốc
• Chính sách đối ngoại
• Thể thức đi sứ
• Triều đại phong kiến
• lễ hội văn hóa
• lịch sử văn hóa việt nam
• tài liệu lịch sử
• kiến thức lịch sử
• lịch sử trang phục việt
• lịch sử dân tộc Việt Nam
• tài liệu về Lý Thường Kiệt
• Định chế tước phong thời Lê Sơ
• Vai trò của bộ lại trong việc ban phong tước vị
• Nhiệm vụ của Bộ Lại
• Luật nội bộ của Hoàng triều
• Bộ Lịch triều hiến chương loại chí
• Triều Lê Trịnh
• Chế độ học quy
• Chế độ trường quy
• Hệ thống giáo dục Nho học
• Bách khoa toàn thư
• Công trình địa chí
• Địa chí Việt Nam
• Đại Nam nhất thống chí
• Đề thi học kì 2
• Đề thi học kì 2 lớp 10
• Đề thi học kì 2 môn Lịch sử
• Đề thi học kì 2 môn Lịch sử lớp 10
• Đề thi Sở GD&ĐT Bắc Ninh
• Nghĩa quân Tây Sơn
• Tạp chí Khoa học & Công nghệ
• Giáo dục Nho học ở Thái Nguyên
• Thành tựu khoa bảng ở Thái Nguyên
• Đồng Khánh địa dư chí
• Tiến trình lịch sử Việt Nam
• Nghệ An kí
• Văn đàn Đại Việt
• Lễ hội cầu ngư
• Cộng đồng cư dân xã đảo
• Xã đảo Nghi Sơn
• Địa chí huyện Tĩnh Gia
• Làng An Hoạch
• Nghề chế tác đá An Hoạch
• Đại Việt sử ký
• Công trình bách khoa
• Nền tảng bách khoa toàn thư
• Bách khoa toàn thư Việt Nam
• Địa chí văn hóa Việt Nam
• Quốc tổ Hùng Vương
• Thờ phụng Tổ tiên
• Đền thờ Tổ
• Đạo Cơ đốc Giáo
• Hùng Vương dựng nước