TAILIEUCHUNG - Mấy nhận xét về ứng xử ngữ pháp của yếu tố Hán Việt và hệ quả của nó về ngữ nghĩa và ngữ âm
Bài này tập trung vào việc khảo sát khả năng kết hợp của các yếu tố Hán Việt, từ đó xem xét sự tác động của nó về mặt ngữ nghĩa và đôi khi cả về mặt ngữ âm. Như thế, vùng quan tâm của bài viết là giao diện ngữ pháp - ngữ nghĩa - ngữ âm của các yếu tố Hán Việt. | Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3-4 (110-111) . 2014 143 KHOA HỌC VÀ ĐỜI SỐNG MẤY NHẬN XÉT VỀ ỨNG XỬ NGỮ PHÁP CỦA YẾU TỐ HÁN VIỆT VÀ HỆ QUẢ CỦA NÓ VỀ NGỮ NGHĨA VÀ NGỮ ÂM Hoàng Dũng* 1. Sau sự kiện Khúc Thừa Dụ xưng nền tự trị (năm 906) và chiến thắng của Ngô Quyền (năm 938), tiếng Hán ở Việt Nam bắt đầu bị tách rời với tiếng Hán ở Trung Quốc, đi theo một con đường riêng, dần dần khác biệt về cả ba phương diện ngữ âm, ngữ nghĩa và ngữ pháp, hình thành nên tiếng Hán Việt(1) (xem Nguyễn Tài Cẩn, 1998). Đóng một vai trò rất quan trọng trong tiếng Việt, tiếng Hán Việt từ lâu đã thu hút được sự chú ý của nhiều nhà chuyên môn (chẳng hạn, Nguyễn Tài Cẩn, 1979; Lê Đình Khẩn, 2002). Nhưng phần lớn công trình nghiên cứu về tiếng Hán Việt chú trọng đến ngữ âm hay từ vựng, mà ít quan tâm đến ngữ pháp. Bài này tập trung vào việc khảo sát khả năng kết hợp của các yếu tố Hán Việt, từ đó xem xét sự tác động của nó về mặt ngữ nghĩa và đôi khi cả về mặt ngữ âm. Như thế, vùng quan tâm của bài viết là giao diện ngữ pháp - ngữ nghĩa - ngữ âm của các yếu tố Hán Việt. 2. Một quan niệm phổ biến ở những người không chuyên môn, là chỉ chấp nhận khả năng kết hợp [Hán Việt + Hán Việt].(2) Đây là biểu hiện điển hình của chủ trương đặt sự “trong sáng” lên hàng đầu (purism), bất chấp nhiều cứ liệu tồn tại một cách rất phổ biến trong thực tế tiếng Việt hiện đại. Quả vậy, dễ dàng bắt gặp những danh ngữ [Phi Hán Việt + Hán Việt](3) trong đó thành tố chính đứng sau. Yếu tố phi Hán Việt có thể là thuần Việt như trong bếp trưởng, chuyền trưởng, cửa hàng trưởng, máy trưởng, nhóm trưởng, quầy trưởng, xóm trưởng, xoắn trùng/ xoắn khuẩn, phẩy trùng/ phẩy khuẩn. Nếu các danh ngữ [Hán Việt + Hán .
đang nạp các trang xem trước
